Jak napisać dobry artkykuł popularnonaukowy: konkurs literacki Inspire article

Tłumaczenie Anna Malańska & Bogusław Malański. Rebecca Skloot opowiada Sonia Furtado i Marlene Rau jak zostać autorem tekstów popularnonaukowych, gdzie znajduje inspiracje do swoich opowiadań. Zaprasza do wzięcia udziau w konkursie na tekst popularyzujący naukę, ogłoszonym przez…

Rebecca Skloot^w1 chciała zostać weterynarzem. Aby uzyskać stopień nauk biomedycznych, na trzecim roku musiała nauczyć się języka obcego. „Szkoła, do której uczęszczałam, dziwacznie uważała „pisanie”za język obcy, zatem mogłam wziąć przedmiot „pisanie” lub hiszpański, francuski, niemiecki. Wybrałam „pisanie”, gdyż wydawawało mi się łatwiejszer.”

Rebecca zapisała się na przedmiot pisanie niebeletrystyczne i jednym z jej pierwszych zadań był tekst o jakimś miejscu. Postanowiła napisać o zamrażarce w kostnicy szkoły weterynaryjnej. W tym czasie Rebecca miała obowiązkowe zajęcia w kostnicy i była zszokowana odkryciem, jak wiele zwierząt jest zabijanych w szkole dla celów dydaktycznych. „Zmiany właśnie się rozpoczęły, zaczęto używać komputerowych programów symulacyjnych, mających pomóc w nauczaniu studentów i ograniczyć do minimum udział zwierząt, ale w tej szkole nie miało to jeszcze miejsca”, mówiła Rebecca.

“Byłam tym bardzo zmartwiona i pisanie o tej zamrażarce było dla mnie sposobem wypowiedzenia się w tej sprawie. Olbrzymi pokój typu magazyn z wiszącymi na hakach u sufitu krowami i końmi sprawiał szokujące wrażenie”. Po przeczytaniu jej tekstu, koledzy z klasy pisania byli nie tylko zszokowani, ale przeszli do działania. „Byli bardzo wkurzeni. Chcieli protestować u dziekana i zmusić szkołę do wprowadzenia programów symulacyjnych.” Wówczas Rebecca po raz pierwszy doszła do wniosku, że chciałaby zająć się bliskimi nauce tematami, które ją poruszają. Potem chciałaby przekazywać je ludziom, którzy z nauką nie mają nic wspólnego, aby wzbudzać ich zainteresowanie.

Po tym wszystkim, Rebecca rozszerzała swoje zajęcia z pisania, aż do momentu, kiedy nauczyciel zasugerował jej, że jest na tyle dobra, iż może myśleć o zmianie kariery. Zamiast zostać weterynarzem, Rebecca ukończyła studia wyższe z pisania i została autorką tekstów popularnonaukowych.

Obecnie ma na swoim koncie powyżej 100 artykułów, autorskich esejów, recenzji książek, nowych opowiadań publikowanych w gazetach i czasopismach. Pracuje także jako edytor, nauczyciel na kursach nauki pisania oraz jest jurorem na konkursach literackich. Wkrótce Rebecca wyda swoją książkę pt: ”HeLa: Nieśmiertelne życie Henrietty Lacks” – o nieśmiertelnym gatunku komórek, pochodzących z rakowych komórek szyjki macicy, pobranych od kobiety – Henrietty Lacks, która umarła na raka 4 października 1951 roku. W swojej książce Rebecca przedstawia trwającą całe życie obsesję dotyczącą tych komórek, które zwykle są wykorzystywane w badaniach naukowych:

“Miałam wówczas 16 lat i byłam w klasie piewszej o profilu biologicznym. Mój nauczyciel w czasie wykładu, opowiedział nam o HeLa i jej komórkach komórkach, używanych w badaniach nad rakiem; skąd one pochodziły: „To była czarnoskóra kobieta, Henrietta |Lacks i tylko tyle o niej wiemy”. Jakkolwiek umarła ona w 1951 roku, jej komórki żyły przeszło 30 lat. Zadawałam sobie pytania: ”Co przez to rozumiesz? Kim ona była, czy miała dzieci? Miałam obsesję na jej punkcie. Mój nauczyciel powiedział mi: „To przykre, ale to wszystko, co wiemy.” Później, mogłabym zrobić dodatkowo premiowany projekt, w którym napisałabym pracę na temat jej komórek…, które były wszędzie! W tym czasie, na uniwersytecie, w tej samej klasie pisania, w której dostałam polecenie napisania o miejscu, otrzymałam nowe zadanie napisania o czymś bądź o kimś zapomnianym. Postanowiłam napisać o Henriettcie Lacks, o tym jak zapomniał o niej świat i nikt nie wie, kim była. Moją pracą dyplomową było napisanie książki o sprawie, której nie mogłabym pojąć.

Myślałam, że mogłabym napisać serię esejów o zapomnianych przez naukę kobietach. Miałam zamiar napisać dwanaście esejów i zapisałam te liczbę na skrawku papieru. Pierwszy miał być o Henriettcie Lacks, ale nie miałam pomysłu na resztę. Pomyślałam, że zacznę pisać o niej i zobaczę, jak sprawy dalej się potoczą. Zamierzałam napisać mały kawałek, a teraz dziesięć lat później wyszła z tego książka.

Nie wszystkie opowiadania Rebeccy dotykają tak poważnych problemów. Lubi ona zagłębiać się w polityczne i etyczne tematy, związki pomiędzy nauką i społeczeństwem. Kocha naukę i pisanie o niej, także o nauce niekonwencjonalnej.

Jak znajduje tematy swoich opowiadań? To jest ciekawość, mówi Rebecca: „Jeśli we wszystkich moich opowiadaniach, jedna rzecz jest wspólna, to rozpatrywanie i pytanie – „co?” Pewnego dnia była ze swoim psem u weterynarza i usłyszała, jak weterynarz mówił recepcjonistce, że operacja przebiegła pomyślnie: „Pacjent nie śpi, kąpie się w pobliżu”. Rebecca pomyślała, „Co takiego?” i natychmiast przeprowadziła godzinny wywiad z weterynarzem na temat chirurgii ryb. Notatki robiła na rachunku od weterynarza!

Dobry tekst popularnonaukowy wymaga nie tylko znalezienia ciekawych historii, ale również umiejętności przelania ich na papier. Cytując słowa Rebeccy: ”Dla mnie dobry tekst to taki, który ociera się o fakty naukowe. Sama struktura ma mniejsze znaczenie i jest wszędzie podobna. “Zatem, mówi Rebecca, potrzebne są takie same skladniki dobrego pisania: osoby, miejsce akcji, sama akcja, rozwój akcji itd. Narracja musi być łatwo zrozumiała dla ludzi. Musi być utrzymane pewne napięcie akcji, by podtrzymywać zainteresowanie. “Zawsze wzbudza nasze zainteresowanie gdy akcja ociera się o niebezpieczeństwo” – mówi Rebecca. „Czy ta osoba zostanie zabita? Czy długo zaginiona matka odnajdzie się? To wszystko trzyma nas w napięciu i sprawia, że chcemy wiedzieć, co będzie dalej.”

W przypadku nauki Rebecca stara się wszystko przedstawić bardzo prosto. Nie odbywa się to kosztem tematu naukowego; prosty jest język. „Komplikacje zaczynają się, gdy chcemy objaśniać naukę. Ludzie starają się być zbyt poważni lub zbytnio infantylizują przedmiot. Pozwól, że podam przykład i wszystko będzie jasne”. Jednym z trików jest użycie metamorfoz i porównań z życia codziennego. Działa to jednak tylko wtedy, gdy nie jest zbyt daleko posunięte. Warto również skontaktować się bezpośrednio z naukowcami i zapytać ich o wytłumaczenie trudnych kwestii. Można poprosić o wytłumaczenie, które będzie zrozumiałe dla dziesięciolatka. „ W ten sposób jest sposobność znacznie wzbogacić swoje zasoby językowe” – zauważa Rebecca. Ten sam trik można zastosować samemu zadając sobie pytanie: „Jak by to wytłumaczyć dziesięciolatkowi?” Jeżeli jest to dla ciebie wyzwaniem, wypróbuj to na swoich uczniach – patrz przykła poniżej.

Download

Download this article as a PDF