Creando eclipses no aula Teach article

Traducido por Jorge J. Pérez-Maceira. Durante un eclipse o Sol ou a Lúa parecen desaparecer. Que está sucedendo?,por que non estudar este fenómeno no aula cun modelo fácil de construír?

Os eclipses solares e lunares son fenómenos astronómicos que ao longo da historia estiveron rodeados polo mito e a lenda. Os antigos Chineses, por exemplo, crían que os eclipses solares ocorrían cando un dragón celeste devoraba ao Sol. A palabra chinesa para eclipse, ‘chih’, significa ‘comer’.

Debido a que os eclipses son frecuentes e poden observarse sen un telescopio, forman un excelente tema para introducir a astronomía na escola. Este artigo describe unha sinxela actividade para axudar aos estudantes de entre 6 e 14 anos a entender os eclipses, o noso Sistema Solar así como o movemento da Terra e a Lúa nel. Os estudantes iniciarán construíndo e usando o seu propio modelo do Sol, a Lúa e a Terra. Para consolidar e expandir o aprendido, o proxecto UNAWE project^w1, un programa sobre astronomía que promove a conciencia sobre o universo , permite que os estudantes traballen con nenos doutras escolas de todo o mundo. Que hora do día é para eles? Que estación? Que poden ver eles no ceo nun momento en particular?.

Eclipses lunares

Aínda que a lúa aparece brillante no ceo nocturno, de feito non brilla senón que reflicte a luz do Sol. A forma da Lúa que vemos depende tanto do lugar onde nos atopemos na Terra e en que punto de a súa órbita ao redor da Terra atópase a Lúa. Cada mes a Lúa completa un ciclo, iniciando como un círculo completo (lúa chea), e achicándose ata volverse case invisible (lúa nova), para volver crecer ata un círculo completo; estas etapas chámanse fases da Lúa (figura 1). Para aprender máis véxase Mitchell et al., 2008.

Usualmente, cando a Lúa está no lado máis afastado da Terra desde o Sol (figura 1B), os tres corpos non se atopan nunha liña recta; pola contra, a lúa atópase lixeiramente sobre a Terra e está iluminada, así que vemos unha Lúa chea. Ocasionalmente, con todo, a Terra pasa directamente entre o Sol e a Lúa e esta atópase por completo na sombra da Terra – chamamos a isto un eclipse lunar. Pódese ver a primeira ollada como a Lúa entra na sombra da Terra (umbra) e viaxa ao longo da mesma, adquirindo un fermoso e tenue brillo avermellado^w2. Conforme a Lúa cruza a umbra, pódese ver a curvatura terrestre escurecendo parcialmente á Lúa. A esta sombra parcial chamámola penumbra.

Eclipses solares

A diferenza dos eclipses lunares, os eclipses solares son moi pouco frecuentes. A maioría das persoas xamais ven un debido a que os eclipses solares só son visibles desde áreas da Terra relativamente pequenas. Os eclipses solares e lunares teñen causas en certa forma distintas: durante un eclipse solar nós estamos na sombra. Cando a Lúa pasa exactamente en fronte do Sol, proxecta unha sombra sobre a Terra. Debido a que o tamaño aparente da Lúa é moito menor que o do Sol, esta sombra só pode ser vista nunha pequena área da Terra.

Para entender isto, coloca o teu polgar en fronte o Sol de forma que o cubra por completo. Os teus ollos están na sombra da túa polgar, pero isto non afecta ás persoas xunto a ti, xa que non se atopan na mesma sombra. Elas ven ao Sol de xeito normal. Unha vez que a Lúa móvese directamente entre a Terra e o Sol^w3, o ceo adquire unha luz fantasmal o cal orixina que os animais confúndanse. O aire arrefríase e durante un eclipse total, a Lúa aparece como un disco negro no ceo rodeado dunha coroa de lume. Ese lume é en realidade o Sol detrás da Lúa; conforme a Lúa pasa regresa a totalidade da ardente luz solar.

Eclipses no aula

Construír o sistema Sol-Terra-Lúa descrito mais abaixo permitiralle a súa clase descubrir como e por que pasan os eclipses. Serán capaces de comprender de xeito exacto o que están vendo ata si nunca viron un eclipse real. Construír o modelo, que non está a escala, toma ao redor de 45 minutos.

Materiais

Para cada modelo necesitará:

• Cinta adhesiva
• Pegamento
• Dous tubos de carton (por exemplo tubos de rolos de papel hixiénico)
• Lanterna
• Tesoiras (adecuadas para cortar carton)
• Papel aluminio
• Arame robusto pero fácil de dobrar (35-50 cm de largo)
• Bóla de poliestireno do tamaño dunha laranxa grande

• Pelota de Ping pong (ou unha bóla de poliestireno dun tamaño similar)
• Unha tira longa de carton (de ao redor de 60 cm de lonxitude e de non menos de 20 cm de ancho )
• Unha pila de libros ou revistas

Métodos

1. Divida á clase en grupos de tres ou catro. Dálle a cada grupo os materiais para construír o modelo.
2. Tomen un tubo de cartón e fagan unha serie de cortes verticais ( 2 cm ) ao longo da circunferencia de cada extremo.
3. En cada extremo dobren os cortes cara a fóra e logo coloquen en tubo verticalmente. Na parte superior, os cortes deberán apuntar cara fóra como unha flor ( véxase a imaxe).

4. Usando cinta adhesiva axusten un extremo do tubo de cartón á tira de cartón ; esta será a base do modelo. O tubo deberá de estar polo menos a 30 cm dun extremo da tira de cartón.
5. Usando a cinta adhesiva ou o pegamento , fixe a bóla grande á flor aberta do tubo. Esta bóla é a Terra.

6. 

   Cubran a bóla mais pequena con papel de aluminio, co lado brillante cara a fóra. Esta é a Lúa.

7. Insiran un extremo do arame na parte superior da Terra, de forma que o arame quede vertical.
8. Midan unha lonxitude igual á dun dedo ao longo do arame. Dobren o arame nun ángulo recto para fornecer un brazo horizontal.
9. Insiran o outro extremo do arame dentro da lúa.
10. Aproximadamente á metade da distancia entre a Terra e o extreme oposto da tira de cartón ao longo do arame e dobren cara abaixo nun ángulo recto, cara á base de cartón. O ecuador da Lúa deberá de estar á mesma altura que o ecuador da Terra.
11. Balanceen a lanterna sobre unha pila de libros ou revistas en o extremo oposto de a tira de cartón . Asegúrense que a altura sexa a correcta: a metade do feixe de luz da lanterna deberá chegar ao Ecuador terrestre. Si o hai é moi difuso, peguen un segundo tubo de cartón ao final da lanterna para dirixir o feixe horizontalmente. Asegúrense que o feixe chegue á metade máis próxima da Terra e da Lúa directamente. Si o fai non é o suficientemente brillante, movan a pila de libros moito máis cerca.

Usando o modelo

Duración: 30-45 minutos.

1. Pregunte aos seus estudantes si algunha vez viron un eclipse. Foi un eclipse solar ou lunar^w4? Explique que os eclipses solares son moito mais raros pero que hoxe en día terán a fortuna de ver ambos.
2. Cre un eclipse solar. Párese mirando cara á linterna e vire o arame da Lúa ata que esta proxecte unha sombra sobre a Terra; si é necesario, apague as luces. A lúa atópase agora entre a Terra e o Sol e está bloqueando a luz solar para algunhas persoas na Terra. Faga notar que só as persoas que están directamente na sombra ven un eclipse total de Sol. Agora pode mostrar como se move a sombra virando lentamente o arame.

3. Agora creen un eclipse lunar. Párense mirando cara á interna e viren o arame de forma que a Lúa atópese detrás da Terra. A luz non deberá chegar á Lúa: A Terra está entre o Sol e a Lúa, proxectando unha sombra sobre toda a Lúa. Explique que a diferenza dun eclipse solar, toda a ‘parte nocturna’ da Terra pode ver o eclipse lunar.

Colaboración internacional

Colaborar con outras escolas ao redor do mundo pode axudar a os seus estudantes a comprender o tema aínda mellor.

1. Contact UNAWE^w1 para facilitar unha sesión de Skype cunha escola noutra parte do mundo. UNAWE buscará contactar escolas que falen o mesmo idioma.
2. Poña aos estudantes da súa clase en parellas; eles falará cun par de estudantes doutra escola asociada.
3. Pida a cada parella de estudantes facer unha lista de cinco preguntas relevantes para facer aos seus socios internacionais. As dúas primeiras preguntas poderían ser:

Idades de 6-10:

• Como loce o ceo para vostedes agora?Que hora é?
• Coñecen algunha historia ou lenda sobre o por que suceden os eclipses?

Idades de 10-14:

• Existen supersticións na túa cultura sobre os eclipses?
• Si houbese un eclipse lunar, Ambos poderiamos velo ao mesmo tempo?Que tal cun eclipse solar? [As respostas dependerán da ubicación no mundo dos dous países involucrados.]

1. Durante a sesión con Skype , as parellas de estudantes toman quendas para facerse entre si outras preguntas e rexistrar as respostas.
2. Logo da sesión con Skype , os seus estudantes poderán presentar a os seus compañeiros internacionais e as súas respostas ao resto da clase.

Discusión

Idades de 6-10:

Durante un eclipse lunar:

• Que obxecto brillante atópase na sombra?Que obxecto está proxectando a sombra?
• Calquera persoa no mundo pode velo? Quen non pode ver un eclipse lúa?

Durante un eclipse solar:

• Que obxecto brillante esta cuberto? Que obxecto está bloqueando a luz do Sol?
• Calquera persoa no mundo pode velo? Quen non pode ver un eclipse solar?
• Debuxen un imaxe mostrando as posicións. A Lúa,a Terra e o Sol durante un eclipse lunar e un solar. (usen o modelo como guía.)

• Ves un eclipse lunar durante a noite ou durante o día? E os eclipses solares?
• Por que son os eclipses solares moito menos frecuentes que os lunares?

Idades de 10-14:

• Durante un eclipse solar, Que verías si estiveses na lúa mirando cara á Terra?
• Cal é a fase da Lúa durante un eclipse solar? E durante un eclipse lunar?
• Por que non vemos un eclipse lunar durante cada lúa chea?
• Teñen eclipses outros planetas?

Download

Download this article as a PDF