Βιώνοντας την εμπειρία του να είσαι εκπαιδευτικός από μια έμπειρη εκπαιδευτικό Inspire article

Μετάφραση από τη Βασιλική Κιούπη. Η Βασιλική Κιούπη διεξήγαγε πάντοτε πειράματα με τους μαθητές της. Πλέον πειραματίζεται επίσης, με διάφορες παιδαγωγικές…

Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί κάνουν πειράματα με τους μαθητές τους, όχι στους μαθητές τους – εκτός και αν, όπως η Βασιλική Κιούπη, πέρασαν την περασμένη σχολική χρονιά δουλεύοντας στο Βαρβάκειο Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο (ΒΠΠΓ)^w1 στην Αθήνα (Ελλάδα).

Με το μεγάλο της χαμόγελο και τα γεμάτα ενθουσιασμό μάτια της, η Βασιλική δε χρησιμοποίησε ποτέ νυστέρι σε κανένα μαθητή στην τάξη της, αντίθετα, χρησιμοποίησε το σχολείο της ως ένα πεδίο πειραματισμού για διάφορες παιδαγωγικές μεθόδους, όπως το διερευνητικό μοντέλο μάθησης και το αφηγηματικό μοντέλο διδασκαλίας.

“Αυτές οι μέθοδοι είναι ακόμη νέες στην Ελλάδα, οπότε η ανατροφοδότηση που δίνουμε στους σχολικούς συμβούλους φτάνει μέχρι το Υπουργείο Παιδείας και, καλώς εχόντων των πραγμάτων, λαμβάνεται υπόψη για τη βελτίωση του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών”, εξηγεί.

Διερευνητικό μοντέλο μάθησης

Η Βασιλική έχει λάβει εκπαίδευση Βιολόγου και έχει αποκτήσει Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης στη Διδακτική των Φυσικών Επιστημών, πριν ξεκινήσει την καριέρα της ως καθηγήτρια Βιολογίας, Χημείας και Φυσικής. Ως επιστήμονας, πιστεύει στην παρατήρηση του περιβάλλοντός της, διερωτάται και μαθαίνει από τα δικά της πειράματα – οπότε το διερευνητικό μοντέλο μάθησης ήταν πάντα μια φυσική προσθήκη στα μαθήματά της. 

Ακόμη και πριν να ξεκινήσει να διδάσκει στο ΒΠΠΓ, η Βασιλική ανέπτυσσε διαδραστικά σχέδια μαθήματος στα οποία οι μαθητές της ενθαρρύνονταν στο να διερευνήσουν επιστημονικές έννοιες. Ως καθηγήτρια Βιολογίας, έδινε μεγάλη έμφαση στη γενετική και αναζητούσε στο διαδίκτυο ενδιαφέρουσες πληροφορίες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ώστε να κινητοποιήσουν τους μαθητές της: οι διαδικτυακές βιολογικές βάσεις δεδομένων παρέχουν ελεύθερη πρόσβαση σε αρκετά ολοκληρωμένα και σημαντικά σετ δεδομένων. Από το DNA στις πρωτεΐνες, από τις αλληλουχίες στις δομές και τις αλληλεπιδράσεις τους – όλα βρίσκονται εκεί, εφόσον κανείς γνωρίζει πως και που να ψάξει. Παρόλη τη διαθεσιμότητά τους, αυτά τα εργαλεία δεν χρησιμοποιούνταν  – και ακόμη δε χρησιμοποιούνται – από τους Έλληνες εκπαιδευτικούς, έτσι η Βασιλική βρέθηκε απομονωμένη.   

Το 2012, στράφηκε στο Ευρωπαϊκό Εργαστήριο για τη Μάθηση στις Επιστήμες της Ζωής (ELLS)^w2 το οποίο είναι ένα πρόγραμμα επαγγελματικής ανάπτυξης εκπαιδευτικών  του Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου Μοριακής Βιολογίας (EMBL) στη Χαϊδελβέργη της Γερμανίας, για να μάθει περισσότερα σχετικά με τη Βιοπληροφορική και πως μπορεί να τη χρησιμοποιήσει στην τάξη της. Εκεί η Βασιλική έμαθε για τις τελευταίες τεχνικές ανάλυσης γονιδιωμάτων , τις βάσεις δεδομένων^w3 και τι είδους πληροφορίες περιέχουν και, το πιο σημαντικό, πως θα μπορούσε να τις εντοπίσει και να τις χρησιμοποιήσει για να παρουσιάσει σημαντικές βιολογικές έννοιες στους μαθητές της.  

Μετά την εκπαίδευσή της, η Βασιλική ανέπτυξε και έτρεξε ένα δίμηνο πρόγραμμα στην τάξη της για να διερευνήσει τη δομή και τη λειτουργία του DNA. “Η χρήση των διαδικτυακών βάσεων δεδομένων στη διδασκαλία είναι ένα άκρως αποτελεσματικό εργαλείο για τη διδασκαλία εννοιών Γενετικής. Οι μαθητές μου ήταν ικανοί να συγκρίνουν αλληλουχίες και να κατανοήσουν πως το DNA αναδιπλώνεται, αντιγράφεται και μεταγράφεται χρησιμοποιώντας πραγματικά επιστημονικά δεδομένα,” εξηγεί η Βασιλική. “Ένιωσαν σαν αληθινοί επιστήμονες και ενστικτωδώς κινητοποιήθηκαν περισσότερα από αυτά τα μαθήματα γιατί χρησιμοποιούσαν πραγματικά δεδομένα.”

Η Βασιλική δίδασκε επίσης Χημεία και Φυσική, και έτσι οργάνωσε και άλλα προγράμματα σχετικά με αυτά τα μαθήματα, συμπεριλαμβανομένου και ενός πειράματος για τη διερεύνηση της παραγωγής βιώσιμης ενέργειας. Σε ένα πρόγραμμα διάρκειας ενός έτους, η τάξη της κατασκεύασε ένα εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας βασισμένο μόνο στην ηλιακή και αιολική ενέργεια. Ο ηλεκτρισμός που παραγόταν από αυτό χρησιμοποιήθηκε για την τροφοδότηση ενός μετεωρολογικού σταθμού που κατέγραφε τη θερμοκρασία και την υγρασία του αέρα. 

Στο πρώτο μισό του 2014, η Βασιλική και οι μαθητές της ενεπλάκησαν στο διαγωνισμό E-CLIC^w4. Αυτή η Πανευρωπαϊκή Πρωτοβουλία έχει ως στόχο να προωθήσει τη διατήρηση του τοπίου μεταξύ των νέων πολιτών, να κινητοποιήσει τους μαθητές ώστε να συμμετάσχουν στην ανάπτυξη πολιτικών για το τοπίο και να αξιολογήσει τον αντίκτυπο αυτών των πολιτικών. Η ομάδα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που συντονίζει υπέβαλε την πρότασή της στο πως να κάνουν το σχολείο τους περισσότερο περιβαλλοντικά φιλικό και πως να χρησιμοποιούν τους πόρους του με πιο βιώσιμο τρόπο. Τα αποτελέσματα του διαγωνισμού αναμένονται σύντομα.

Τέτοιου είδους διερευνητικά πρότζεκτ είναι πολύ δημοφιλή στους μαθητές γιατί νιώθουν ότι συμμετέχοντας σε αυτά μπορούν να κερδίσουν σημαντικά οφέλη. “Επίσης, αυτές οι δραστηριότητες παρέχουν ηθική ικανοποίηση και στον εκπαιδευτικό. Ένας από τους λόγους για τους οποίους μου αρέσει τόσο πολύ η δουλειά μου είναι εξαιτίας του ότι μπορώ να δημιουργήσω μια ιδιαίτερη σχέση με τους μαθητές μου και να έχω άμεση ανατροφοδότηση στο τι κάνω. Μπορεί να είναι καλό, ή κάποιες φορές όχι και τόσο καλό, αλλά μπορείς άμεσα να καταλάβεις πως εξελίσσονται το πράγματα και να προσαρμοστείς,” λέει η Βασιλική. “Σε ωθεί να κάνεις το καλύτερο που μπορείς ανά πάσα στιγμή.” 

Το αφηγηματικό μοντέλο διδασκαλίας

Τέτοιες ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις επηρεάζουν την πρόοδο σε πολλά επίπεδα. Η επιστήμη δεν εξελίσσεται από μόνη της, ανεξάρτητα από οποιοδήποτε πλαίσιο: πραγματοποιείται από ανθρώπους και, πολύ συχνά επηρεάζεται από την κοινωνία στην οποία αναπτύσσεται. Η κατανόηση αυτής της ανθρώπινης διάστασης είναι σημαντική, οπότε ομάδα εκπαιδευτικών του ΒΠΠΓ άρχισε να πειραματίζεται με το αφηγηματικό μοντέλο διδασκαλίας το 2014.

Οι μαθητές παρακολουθούν βίντεο με σημαντικές επιστημονικές ανακαλύψεις οι οποίες παρουσιάζονται με αφηγηματικό τρόπο: έμφαση δίνεται στους επιστήμονες οι οποίοι έκαναν την ανακάλυψη, πως σκέφτηκαν και πως προσέγγισαν το ερευνητικό τους αντικείμενο, τι μεθόδους  χρησιμοποίησαν, και πως το κοινωνικό τους υπόβαθρο επηρέασε τις αποφάσεις τους. Αμέσως μετά την προβολή του βίντεο, οι μαθητές απαντούν συγκεκριμένες ερωτήσεις, διεξάγουν δραστηριότητες και πραγματοποιούν έρευνα στο διαδίκτυο με σκοπό να προαχθεί η κατανόηση τόσο των επιστημονικών εννοιών, όσο και του πλαισίου μέσα στο οποίο ανέκυψαν.

Σε ένα από αυτά τα βίντεο, για παράδειγμα, παρουσιάζεται η ιστορία του Σκωτσέζου γιατρού James Lind, ο οποίος ανακάλυψε τη θεραπεία για το σκορβούτο. Ο Lind ήταν ο πρώτος επιστήμονας ο οποίος διεξήγαγε κλινικό πείραμα για ελέγξει διαφορετικές υποθέσεις σχετικά με τη θεραπεία της ασθένειας που ταλάνιζε κυρίως τους ναυτικούς στην εποχή του. Η σχετική εκπαιδευτική δραστηριότητα αρχικά ζητά από τους μαθητές να αναγνωρίσουν και έπειτα να ερευνήσουν τα πιο σημαντικά γεγονότα σχετικά με την ανακάλυψη και την ίδια την ασθένεια. Στη συνέχεια τους ζητείται να σχεδιάσουν και διεξάγουν τα δικά τους πειράματα για να βρουν λύση σε ένα πραγματικό πρόβλημα παρόμοιο με αυτό που αντιμετώπισε ο Lind.

Συνεργασίες

Κατά ένα μεγάλο βαθμό, αυτές οι νέες διδακτικές μέθοδοι βασίζονται στις συνεργασίες μεταξύ μαθητών: αυτοί χρειάζεται να δουλεύουν ομαδικά για να επιλύουν προβλήματα και να ξεπερνούν τις προκλήσεις. Παρόμοια, συνεργασίες μεταξύ εκπαιδευτικών  που μοιράζονται τον ίδιο τρόπο σκέψης, ή σχολείων, μπορούν να παρέχουν μεγάλη προστιθέμενη αξία στο μάθημα και στο σκοπό των παρατηρήσεων και αναλύσεων των μαθητών. Μερικά πρότζεκτ, όπως για παράδειγμα η παρακολούθηση του περιβάλλοντος μια περιοχής, μπορούν να γίνουν πολύ πιο ολοκληρωμένα και ενδιαφέροντα αν αρκετές ομάδες συλλέγουν και μοιράζονται δεδομένα και τα σχολεία εδραιώσουν συνεργασίες με ερευνητικά ιδρύματα. Για αυτό το λόγο, η Βασιλική αναλαμβάνει ένα νέο ρόλο ως εκπαιδεύτρια και σύμβουλος εκπαιδευτικών στην Αθήνα.

Με έμφαση στο περιβάλλον και τη βιώσιμη ανάπτυξη, θα οργανώσει πρότζεκτ μαζί με και για τους εκπαιδευτικούς μέσα και έξω από την τάξη. Μετά από προσεκτική αξιολόγηση, τα επιτυχημένα πρότζεκτ θα κοινοποιούνται σε ευρύτερο  κοινό μέσα από ένα δίκτυο το οποίο η Βασιλική θα συντονίζει. Με το να είναι υπεύθυνη  για διαφορετικά σχολεία σε μια μεγάλη περιοχή της Αθήνας, ελπίζει επίσης να μπορέσει να οργανώσει συνεργατικές πρωτοβουλίες όπως ένα πρόγραμμα παρακολούθησης της ποιότητας των υδάτων. Χρησιμοποιώντας τα όσα έμαθε ως εκπαιδευτικός φυσικών επιστημών όλα αυτά τα χρόνια, θα επικοινωνήσει την επιστήμη σε ένα ευρύτερο κοινό – φτιάχνοντας στην ουσία μια ακόμη μεγαλύτερη “τάξη”.

Download

Download this article as a PDF