Ξεχωριστά μαθήματα για την ενέργεια και την εκπαίδευση από ευρωπαϊκά σχολεία Inspire article

Μετάφραση: Δημήτρης Κολιόπουλος, Εθνικό Σημείο Επικοινωνίας U4Energy. «Εάν δεν προστατέψουμε το περιβάλλον μας τότε δεν θα το έχουμε», λέει η Καρολίνα, 13 ετών, από την…

Πόσο μακριά θα φθάνατε για να προάγετε την συνειδητοποίηση στο προσωπικό και στους μαθητές του σχολείου σας σχετικά με την ανάγκη για αειφόρο ενέργεια;

Θα μπορούσατε να γίνετε δημιουργικοί με το αναλυτικό πρόγραμμα. Σαν θεματική, η ενεργειακή αποδοτικότητα διαπερνάει μια σειρά από αντικείμενα διδασκαλίας, από τα πιο εύκολα συσχετιζόμενα με αυτήν όπως είναι οι φυσικές επιστήμες, η τεχνολογία, η εφαρμοσμένη μηχανική και τα μαθηματικά και φτάνει και σε πιο σύνθετα όπως οι ανθρωπιστικές επιστήμες και η τέχνη. Υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν οι εκπαιδευτικοί.

Τα μαθήματα Βιολογίας θα μπορούσαν να ασχοληθούν με τα αποτελέσματα της ρύπανσης του περιβάλλοντος. Η θρησκευτική αγωγή θα μπορούσε να ασχοληθεί με την ηθική της αειφόρου ανάπτυξης. Θα μπορούσατε ίσως ναhttp://www.scienceinschool.org/el/2012/issue24/u4energy#overlay=el/node/4165/edit εκμεταλλευτείτε τη δημιουργικότητα των παιδιών φτιάχνοντας κάποιο ημερολόγιο, κάποιες εργασίες ή έργα τέχνης σχετικά με την αειφόρο ανάπτυξη.

Θα ήσασταν όμως πρόθυμοι να ζητήσετε βοήθεια από το δήμαρχο της περιοχής σας; Ή να βγείτε στους δρόμους της περιοχής με πλακάτ και πανό; Ή ακόμη και να ταξιδέψετε σε κάποια άλλη ήπειρο για να δείξετε κάποια επαγγελματικά μοντέλα βιώσιμης ενέργειας που δημιουργήσατε μαζί με τους μαθητές σας;

Η δοκιμασία για να γίνουμε δημιουργικοί σχετικά με το θέμα της αειφόρου ανάπτυξης ξεκίνησε φέτος με τον διαγωνισμό U4energy^w1, μια πρωτοβουλία που χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ‘Ευφυής Ενέργεια’ (Intelligent Energy). Ένα πανευρωπαϊκό «κυνήγι» ξεκίνησε για να αναγνωριστούν και να ανταμειφθούν όλες οι ξεχωριστές προσπάθειες σχολείων που προάγουν την ενεργειακή απόδοση. Το εύρος των συμμετοχών σίγουρα δεν απογοήτευσε.

Ανάμεσα στις ξεχωριστές προτάσεις που αναγνωρίστηκαν από την καμπάνια υπάρχουν αρκετά που χρίζουν ιδιαίτερης προσοχής εξαιτίας της πρωτοτυπίας και της επιτυχίας τους.

Οι προτάσεις που βραβεύθηκαν είναι πολυποίκιλες και εφευρετικές όπως και οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί που τα δημιούργησαν και μοιράζονται μεταξύ τους κάποια βασικά χαρακτηριστικά και αξίες. Η συνηθέστερη προσέγγιση ήταν να δώσουν στα παιδιά κάποιο βαθμό ελευθερίας και ευθύνης, ο οποίος ενθάρρυνε τον ενθουσιασμό τους και την ολόπλευρη ανάμειξή τους στο πρόγραμμα και παράλληλα εξασφάλιζε πραγματικά μαθησιακά αποτελέσματα.

Επίσης σε όλες τις προτάσεις η συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας – είτε ήταν οικογένειες, φίλοι, τοπικές επιχειρήσεις, είτε σε ορισμένες περιπτώσεις και οι τοπικές αρχές – ήταν εκτεταμένη.

Εξοικονόμηση ενέργειας – κύριο μέλημά μας

«Αν θέλεις να περάσεις ένα μήνυμα σε ενήλικες, πρώτα θα πρέπει να το περάσεις στους νέους» λέει η αδελφή Claudia Zammit, διευθύντρια του δημοτικού σχολείου St Francis στη Μάλτα.

Νικητές στην κατηγορία «Τα καλύτερα μέτρα για ενεργειακή αποδοτικότητα» ήταν η πρόταση του σχολείου St Francis «Εξοικονόμηση ενέργειας – κύριο μέλημά μας» με την εμπλοκή παιδιών ηλικίας από 5 έως 11 χρονών σε μια σειρά από δραστηριότητες, όπως από εκ περιτροπής ομάδες «ελεγκτών» και «ανιχνευτών» που παρακολουθούσαν την εξοικονόμηση ενέργειας, μέχρι ποίηση, τραγούδια και εργαστήρια κατασκευών, ακόμα και εμφανίσεις στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση. Μέσα από αυτές τις ποικίλες δραστηριότητες τα παιδιά εκεί αγκάλιασαν το πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας με μεγάλο ενθουσιασμό.

Η αδελφή Claudia αναφέρει πως «ακόμη και μια μαθήτρια 7 ετών μου είπε να κλείσω τον υπολογιστή μου εφόσον δεν τον χρησιμοποιούσα τη συγκεκριμένη στιγμή».

Την περσινή χρονιά, μια σημαντική πτώση της τάξεως του 20% στην κατανάλωση ενέργειας που καταγράφηκε στο σχολείο, καθώς και αντίστοιχα αποτελέσματα στην οικιακή κατανάλωση των μαθητών αποδεικνύουν την επιτυχία του προγράμματος. «Στο σπίτι χρησιμοποιούμε 2-3 μονάδες [ενέργειας] την ημέρα. Η οικογένεια μου είναι πολύ χαρούμενη γιατί παλαιότερα χρησιμοποιούσαμε 5-10 μονάδες την ημέρα» είπε ο δεκάχρονος Nigel.

Περιβαλλοντικά φιλικό σχολείο

Η Manuela Costa από την Πορτογαλία αναφέρει ότι οι μαθητές 3-15 ετών στα σχολεία του Castelo Branco παίρνουν το περιβάλλον πολύ σοβαρά σε σημείο που αντιστρέφονται οι ρόλοι και τα ίδια τα παιδιά ζητούν από τους δασκάλους να συζητήσουν για την εξοικονόμηση ενέργειας.

Η Manuela είναι η κινητήριος δύναμη πίσω από το πρόγραμμα «Περιβαλλοντικά Φιλικό Σχολείο», μιας πρωτοβουλίας η οποία μέχρι τώρα έχει επηρεάσει τις ζωές 1000 μαθητών, των γονιών τους, του προσωπικού του σχολείου καθώς και των μελών της τοπικής κοινωνίας.

Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2010 όταν τοποθετήθηκαν στο σχολείο ηλιακοί συλλέκτες. Σήμερα οι ομάδες ‘νερού’, ‘ηλεκτρισμού’, ‘σπατάλης’ που απαρτίζονται από παιδιά διαφόρων ηλικιών και από διάφορες σχολικές τάξεις περιπολούν στο σχολείο και αναφέρουν τα ευρήματά τους στο προσωπικό. Όλα τα παιδιά του σχολείου συμμετείχαν στο πρόγραμμα, κάτι που είχε σαν αποτέλεσμα η κατανάλωση ενέργειας στα κτίρια του σχολείου να μειωθεί κατά 15%.

Αυτός ο ενθουσιασμός ήταν δύσκολο να περιοριστεί στα σχολικά όρια και γι’ αυτό το λόγο οι δραστηριότητες διαδόθηκαν και στην υπόλοιπη κοινωνία με «Ημέρες μετακίνησης στο σχολείο με τα πόδια και το ποδήλατο» ή ακόμη και με καινοτομικές καμπάνιες συνειδητοποίησης και ευαισθητοποίησης. Το πιο διασκεδαστικό στοιχείο του προγράμματος, τόσο για τους μαθητές όσο και για το προσωπικό, ήταν όταν η μπάντα του σχολείου βγήκε στους δρόμους του Castelo Branco σε μια μουσική διαδήλωση με φυλλάδια και πανό για να διαδηλώσουν για την ανανεώσιμη ενέργεια.

Σημαντικός ήταν και ο ρόλος των γονέων καθώς πολλοί από αυτούς ήρθαν στο σχολείο και μίλησαν στα παιδιά για την κατανάλωση ενέργειας στο εργασιακά τους περιβάλλοντα. Ο ενθουσιασμός και ο ζήλος των παιδιών ήταν τόσο μεγάλος που οι γονείς ανέφεραν πως τα παιδιά τους, ακόμα και από την ηλικία των 3 χρονών, τους ασκούσαν πίεση στο σπίτι.

Για την Manuela τέτοιου είδους αφοσίωση ξεκινάει από την τάξη. «Το κλειδί είναι να διδάξουμε στα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία για την ανανεώσιμη ενέργεια και την ανάγκη να την χρησιμοποιούμε ορθολογικά».

Το ποδήλατο της ενέργειας

Ο Almerindo Capuani του Ινστιτούτου Alessandrini Marino στο Teramo της Ιταλίας, με μια καινοτόμα προσέγγιση, προσπάθησε να κινητοποιήσει τους μαθητές του (17-18 ετών) να σκεφτούν σχετικά με την, τις πηγές ενέργειας και την αειφόρο ανάπτυξη.

Το πρόγραμμα «Το ποδήλατο της ενέργειας» είναι ένα σχέδιο τόσο δυναμικό, καινοτόμο και πολύπλευρο που αντιστέκεται σε ένα ξεκάθαρο ορισμό. Το πρόγραμμα έχει σχέση με την ηλεκτρολογία, το τεχνολογικό σχεδιασμό και τη φιλανθρωπία! Στα πλαίσια αυτού του εκπληκτικού σχεδίου οι μαθητές δημιούργησαν τέσσερα πρωτότυπα ποδήλατα παραγωγής ενέργειας τα οποία μπορούν να φορτίσουν ένα κινητό τηλέφωνο, να τροχίσουν εργαλεία δουλειάς, να παρέχουν ρεύμα σε ένα φορητό υπολογιστή και να συλλέξουν τις ακτίνες του ηλίου και κατόπιν να τις μετατρέψουν σε ηλεκτρική ενέργεια.

Μετά από δύο πατέντες και ένα επιχειρησιακό σχέδιο, τα ‘έξυπνα’ παιδιά του Teramo πήγαν στην αποστολή Butembo στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό όπου συναντήθηκαν με μοναχούς και άλλους πρόθυμους νέους και προσπάθησαν να βρουν τρόπους να αναπαράγουν τα ποδήλατα για ενέργεια και ενδεχομένως για εργασιακή απασχόληση.

Για τον Almerindo, τα πλεονεκτήματα και η επιβράβευση αυτού του προγράμματος αναδεικνύουν ένα ευρύ φάσμα παιδαγωγικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών στόχων. Οι στόχοι αυτοί ήταν ξεκάθαροι και φιλόδοξοι για τον ίδιο και τους συναδέλφους του από την αρχή του προγράμματος. «Θέλαμε να αναδείξουμε ένα εύρος πολυποίκιλων και πολυσύνθετων στοιχείων όταν ξεκινήσαμε να δουλεύουμε σε αυτό το πρόγραμμα. Μέσα στην τάξη θέλαμε να συνθέσουμε διαφορετικά θέματα και αντικείμενα διδασκαλίας, από αυτόματα ηλεκτρικά συστήματα μέχρι εφαρμοσμένη μηχανική» λέει ο Almerindo.

«Παράλληλα θέλαμε να ενθαρρύνουμε τους μαθητές να έρθουν αντιμέτωποι με πραγματικά ζητήματα που μας επηρεάζουν σαν πολίτες: αστική ρύπανση, αειφόρο ανάπτυξη και φτώχεια. Οι μαθητές ήθελαν και οι ίδιοι να παίξουν ρόλο και να κάνουν την διαφορά: Η ενέργεια που παράγεται είναι περιορισμένη και δεν λύνει κανένα πρόβλημα στην Ιταλία, αλλά στο Butembo και σε άλλες αναπτυσσόμενες χώρες μπορεί να αποτελέσει λύση σε πολλές ανάγκες».

Ευρωπαϊκό Σχολικό Δίκτυο

Το Ευρωπαϊκό Σχολικό Δίκτυο (European Schoolnet)^w2 είναι ένα δίκτυο 30 ευρωπαϊκών και άλλων εκτός Ευρώπης υπουργείων Παιδείας. Το πρόγραμμα U4energy είναι ο πρώτος πανευρωπαϊκός διαγωνισμός ο οποίος οργανώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και υλοποιήθηκε από το Ευρωπαϊκό Σχολικό Δίκτυο.

Download

Download this article as a PDF