Συνεργασία κέντρων φυσικών επιστημών με σχολεία: η χρήση peer-to-peer διδασκαλίας για την προσέλκυση μαθητών Inspire article
Μετάφραση Βαγγέλης Κολτσάκης (Vangelis Koltsakis). Η Sheena Laursen από το κέντρο Experimentariumστη Δανία, περιγράφει πώς το πρότζεκτ Xciterβοηθά τους μαθητές να αλληλοπαρακινηθούν για…
Experimentarium
Η Δανική έρευνα ROSE (Relevance of Science Education – Σχετικότητα της Εκπαίδευσης στις Φ.Ε.)w1 δείχνει ότι οι Φ.Ε. δεν είναι δημοφιλείς ανάμεσα στους δεκαπεντάχρονους στα σχολεία. Πολύ λίγοι μαθητές –ιδιαίτερα τα κορίτσια- διαβλέπουν μια υποσχόμενη σταδιοδρομία μέσα από τις Φ.Ε.. Αν θέλουμε να παρακινήσουμε τους νεαρούς μαθητές να δείξουν περισσότερο ενδιαφέρον για θέματα Φ.Ε., πρέπει να κοιτάξουμε για νέους τρόπους και νέες προοπτικές διδασκαλίας των Φ.Ε. στα σχολεία.
Η προοπτική Xciter
Το πρότζεκτ Xcitersw2 συνδυάζει την εμπειρία της άτυπης διάδοσης των Φ.Ε. (όπως μέσω των κέντρων Φ.Ε.) με την πιο επίσημη προσέγγιση που πραγματοποιείται στα σχολεία. Ως κέντρο Φ.Ε., το Experimentariumw3 έχει μια μακρόχρονη παράδοση στη διάδοση των Φ.Ε., με την ενεργό εμπλοκή του κοινού. Οι εκπαιδευτικοί των σχολείων που εμπλέκονται σε αυτό το πρότζεκτ δεν φέρνουν μαζί τους μόνο την τεράστια εμπειρία τους στη διδασκαλία των Φ.Ε., αλλά και μια βαθιά γνώση του τρόπου με τον οποίο οι μαθητές τους αντιλαμβάνονται τα θέματα των Φ.Ε..
Τι είναι ένας Xciter?
Οι Xciters είναι μαθητές της έκτης τάξης (13-14 ετών) που διαδίδουν τις Φ.Ε. και που αποτελούν τον καταλύτη του πρότζεκτ, διαχέοντας τις γνώσεις τους και εμπνέοντας τους συμμαθητές τους.
Μακροπρόθεσμα, το πρότζεκτ των Xciters θα μπορούσε να ενθαρρύνει περισσότερους μαθητές να επιλέξουν περαιτέρω σπουδές και σταδιοδρομίες στις επιστήμες. Οι Xciters αποτελούν μια από τις δραστηριότητες του πρότζεκτ PENCILw4, η οποία έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση από το ίδρυμα Egmont για ακόμη πέντε χρόνια.
Πώς δουλεύουν οι Xciters
Τρεις μαθητές (13-14 ετών) από κάθε τάξη Φ.Ε. και ο εκπαιδευτικός τους υποβάλουν αίτηση συμμετοχής σε μια σειρά μαθημάτων διάδοσης Φ.Ε. στο Experimentarium. Αυτοί που επιλέγονται συμμετέχουν σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα διάρκειας δυο-τριών ημερών, το οποίο γίνεται από ειδικούς του Experintarium στην εκπαίδευση στις Φ.Ε.. Το πρόγραμμα αυτό, το οποίο πραγματοποιείται εντός σχολικού ωραρίου, συνδυάζει επιστημονικές γνώσεις, εργαστηριακές δραστηριότητες και εργαλεία επικοινωνίας, παρουσιάζοντας στους μαθητές και στους εκπαιδευτικούς νέες μεθόδους διδασκαλίας.
Experimentarium
Ως πλήρως πιστοποιημένοι Xciters, οι επιφορτισμένοι με το έργο της διάδοσης των Φ.Ε. νέοι, επιστρέφουν στα σχολεία τους και μοιράζονται τις γνώσεις τους με τους συμμαθητές τους, μέσα από έναν συνδυασμό εργαστηριακών δραστηριοτήτων και διαλόγου. Τίθενται επικεφαλείς workshops για συμμαθητές τους της έβδομης τάξης, εκπαιδεύοντας όλους τους μαθητές αυτής της τάξης ως Xciters και μοιραζόμενοι με αυτούς τον ενθουσιασμό τους για το πρότζεκτ. Οι Xciters στη συνέχεια δουλεύουν κατά ζεύγη, πραγματοποιώντας παρουσιάσεις για (κατά ένα ή δυο έτη) νεότερους μαθητές: σχεδιάζουν ποια πειράματα θα δείξουν και πώς να αλληλεπιδράσουν με το ακροατήριό τους – που αποτελείται από μέχρι και οκτώ συμμαθητές τους.
Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, το Experimentarium επισκέπτεται τα σχολεία και διατηρεί επαφή με τους εκπαιδευτικούς. Οι εκπαιδευτικοί έχουν στη διάθεσή τους εκπαιδευτικό υλικό μέσω του δικτυακού τόπου των Xcitersw2 και μπορούν να έρθουν σε επαφή με το προσωπικό του Experimentarium για οποιεσδήποτε ερωτήσεις.
Στην προσπάθειά τους, οι μαθητές υποστηρίζονται από μια σειρά σεναρίων με λεπτομερή τεκμηρίωση των επιστημονικών θεμάτων. Τυπικά θέματα βιολογίας, φυσικής ή χημείας, περιλαμβάνουν τους πνεύμονες και την κυκλοφορία του αίματος, τη φυσική του ήχου και τις διάφορες καταστάσεις του νερού. Ένα εγχειρίδιο με ‘tips and tricks’ παρέχει στους μαθητές χρήσιμες πληροφορίες και εργαλεία. Στο εγχειρίδιο του εκπαιδευτικού, ειδικά κεφάλαια δείχνουν πώς μπορούν να παρουσιαστούν τα διάφορα θέματα και πώς μπορεί να γίνει αποτελεσματικότερη η διάδοσή τους.
Στο δικτυακό τόπο των Xciters υπάρχει εκπαιδευτικό υλικό για τρεις θεματικές ενότητες. Για παράδειγμα, στο υλικό σχετικά με το ανθρώπινο μάτι (διαθέσιμο στην Αγγλική γλώσσα), οι μαθητές καθοδηγούνται με βήματα στην ανατομία ενός ματιού και τους παρέχεται πραγματική γνώση όπως η φυσιολογία του ματιού και ο τρόπος λειτουργίας των φακών. Επιπρόσθετα, υπάρχουν προτάσεις για την εμπλοκή του ακροατηρίου, για την ανάπτυξη διαλόγων και ερωτήσεις προς απάντηση.
Σχόλια για τους Xciters
Από εκπαιδευτικούς
Ο Bente Kold-Christensen από το Maglegaard School κοντά στην Κοπενχάγη, έχει πάρει μέρος στους Xciters με μαθητές από τρεις τάξεις. Ο Bente τώρα εκπαιδεύει νέους Xciters σε συνεργασία με πρώην Xciters.
“Είναι ένα καθήκον που το επιζητώ, καθώς τώρα θα φανεί αν είμαστε ικανοί να παρέχουμε και σε άλλους μαθητές τη θαυμάσια εμπειρία που είχαν οι αρχικοί Xcitersνα διαδώσουν τις Φ.Ε. στους συμμαθητές τους. Πρέπει να είναι ωραίο το να είσαι καλός στις Φ.Ε.. Όλοι οι μαθητές μου της όγδοης τάξης (14 ετών) είναι πλέον έμπειροι Xciters. Αυτή η μέθοδος είναι ένας σπουδαίος τρόπος για να εμπλέκονται οι μαθητές σε μαθήματα Φ.Ε. Ένας συνάδελφός μου που είδε πρόσφατα τους μαθητές μου στο ρόλο τους ως Xcitersσχολίασε ότι αν δεν είχε δει την τόση συγκέντρωσή τους με τα ίδια του τα μάτια, δεν θα το πίστευε! Με κάτι τέτοια συνειδητοποιείς το πόση ευχαρίστηση αποτελεί το να είσαι δάσκαλος.”
O Jeppe Thygesen από το Gorlev School στα βόρεια του Zealand στη Δανία, έχει μόλις ολοκληρώσει την πλήρη σειρά μαθημάτων των Xciters.
“Είναι ένας καλός τρόπος να δουλεύεις με τις Φ.Ε. στο σχολείο. Δημιουργεί μια ευρύτερη εστίαση και αποτελεί ένα καλύτερο περιβάλλον μάθησης των Φ.Ε.. Διευρύνονται οι γνώσεις των μαθητών και ενισχύεται η αυτοπεποίθησή τους, καθώς οι ίδιοι μεταβιβάζουν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους, κάτι που το κάνουν πολύ καλά.”
Η σύνδεση των Φ.Ε. με την καθημερινή ζωή σημαίνει επίσης ότι διευκολύνεται και η απομνημόνευση. Το πρότζεκτ πρόσφερε στις μικρότερες τάξεις μια καλή εικόνα του κόσμου των Φ.Ε.. Πολλοί από τους μικρούς μαθητές ρωτούσαν αν μπορούν να ξαναδούν τα «μεγάλα παιδιά» να κάνουν πειράματα
Από τους μαθητές
«Μαθαίνεις πολλά όταν πρέπει να διδάξεις ο ίδιος».
«Δεν πίστευα ότι θα ήμουν καλός σε αυτό, αλλά τελικά ανακάλυψα ότι πραγματικά ήμουν πολύ καλός».
«Το μάθημα των Φ.Ε. έχει γίνει τόσο ωραία διαφορετικό, επειδή δεν μπορείς να προβλέψεις τι θα συμβεί».
Έμπνευση peer-to-peer
Η ιδέα του πρότζεκτ Xciters έχει προέλθει από τη στρατηγική «μαθαίνω διδάσκοντας» και από την «peer-to-peer” διδασκαλία, που συχνά χρησιμοποιούνται σε σχολεία της Δανίας για μερικά θέματα. Αυτού του είδους η προσέγγιση βοηθά τα παιδιά να συζητούν ελεύθερα σε ένα επίπεδο στο οποίο μπορούν να αναφερθούν και που το κατανοούν. Ένα πλεονέκτημα της χρήσης της peer-to-peer διδασκαλίας στις Φ.Ε. είναι ότι θέτει τα θέματα σε ένα πλαίσιο που είναι κατορθωτό και στο οποίο «είναι ωραία η συμμετοχή».
Η παιδαγωγική ιδέα πίσω από το πρότζεκτ είναι ότι δουλεύοντας με το να διαδίδεις τις Φ.Ε. είναι πιο παρακινητικό από το να είσαι απλός ακροατής. Αρχικά αποτελέσματα δείχνουν ότι οι μαθητές του Xciters δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τις Φ.Ε.. Αποκτούν επίσης αυτοπεποίθηση για τις επικοινωνιακές τους ικανότητες και δεξιότητες και για τις γνώσεις τους πάνω σε θέματα Φ.Ε.. Το αν ωφελούνται οι μαθητές που διδάσκονται από τους Xciters, είναι κάτι που πρέπει να αξιολογηθεί. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι οι μαθητές που διδάσκονται από τους Xciters μιλούν με μεγάλο ενθουσιασμό για το τι έχουν μάθει και για τις μετέπειτα εμπειρίες τους, ότι ενισχύονται οι δεσμοί ανάμεσα στους μικρότερους και στους μεγαλύτερους μαθητές και ότι οι μικρότεροι απολαμβάνουν τους μεγαλύτερους. Πολλοί έχουν ρωτήσει τους εκπαιδευτικούς τους αν θα μπορούν να γίνουν Xciters όταν φτάσουν στην κατάλληλη ηλικία.
Η μέθοδος Xciter προσελκύει τόσο αγόρια όσο και κορίτσια, που εμπνέονται και μαθαίνουν ο ένας από τον άλλο. Φαίνεται ότι τα κορίτσια από τη φύση τους υιοθετούν μια επικοινωνιακή προσέγγιση και τα αγόρια να μαθαίνουν μέσω του ενθουσιασμού τους. Τα αγόρια φαίνονται να έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση για τις γνώσεις τους και ασχολούνται περισσότερο με τα πειράματα. Τα κορίτσια φαίνεται έτσι να μαθαίνουν από τα αγόρια.
Ποιοτικές και ποσοτικές αξιολογήσεις
Η πρώτη ετήσια αξιολόγηση από τους συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς έδειξε ότι το πρότζεκτ πετυχαίνει τον αρχικό του στόχο: να αυξήσει το ενδιαφέρον των μαθητών σε θέματα Φ.Ε., με το να τους εμπλέξει ως Xciters. Η αξιολόγηση που βρίσκεται σε εξέλιξη από το Danish University of Education συνδυάζει ποιοτικές και ποσοτικές μεθόδους.
Η ομορφιά του Xciters είναι ότι το πρότζεκτ μπορεί να μην περιοριστεί σε θέματα Φ.Ε. – μπορεί επίσης να εφαρμοστεί και σε άλλες θεματικές περιοχές και σε άλλα πεδία. Έτσι, προσφέρει πολλές και ποικίλες ευκαιρίες στους σημερινούς και στους μελλοντικούς μαθητές.
PENCIL
Το πρότζεκτ Xciters είναι μια από τις δραστηριότητες του πρότζεκτ PENCILw4 (Permanent EuropeaN resource Centre for Informal Learning). Το PENCIL, που διευθύνεται από το Ecsitew5 και χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως μέρος του NUCLEUSw6, έχει σκοπό την ενίσχυση των σχέσεων ανάμεσα στα σχολεία και της άτυπης εκπαίδευσης στις Φ.Ε. που πραγματοποιείται από τα κέντρα Φ.Ε. και τα μουσεία. Δεκατέσσερα κέντρα Φ.Ε. και μουσεία έχουν αναπτύξει πιλοτικές δραστηριότητες σε συνεργασία με εκπαιδευτικούς και σχολεία. Σχετικό υλικό διατίθεται ήδη στο διαδίκτυο. Πανεπιστημιακοί σε συνεργασία με σχολεία εργάζονται τώρα προσπαθώντας να βρουν βασικούς τρόπους για να μετατρέψουν τις μη τυπικές δραστηριότητες Φ.Ε. σε καινοτόμα, υψηλής ποιότητας εργαλεία διδασκαλίας των Φ.Ε..
Experimentarium
Το Experimentarium είναι ένα κέντρο διάδοσης Φ.Ε. και δραστηριοτήτων για τη φύση, την τεχνολογία, την υγεία και το περιβάλλον. Ο σκοπός του Experimentarium είναι η αύξηση του ενδιαφέροντος για τις Φ.Ε. και την τεχνολογία. Από τότε που ξεκίνησε, το 1991, το επισκέφτηκαν 5,6 εκατομμύρια άνθρωποι. Από τους 350.000 επισκέπτες κάθε χρόνο, οι 110.000 είναι μαθητές. Εκτός από το να στεγάζει εκθέσεις Φ.Ε., το Experimentarium αναπτύσσει ποικίλα πρότζεκτς διάδοσης των Φ.Ε., συχνά με στενή συνεργασία με σχολεία.
Web References
- w1 –Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη μελέτη ROSE, δες:Sjøberg S, Schreiner C (2006) How do students perceive science and technology? Science in School 1: 66-69.
- και στο δικτυακό τόπο της μελέτης ROSE.
- w2 –Ο δικτυακός τόπος των Xciters
- w3 –Ο δικτυακός τόπος του Experimentarium
- w4 – Πληροφορίες για το PENCIL διατίθενται στο δικτυακό τόπο του Xplora
- w5 –Ο δικτυακός τόπος του Ecsite, του Ευρωπαϊκού οργανισμού που εκπροσωπεί τα κέντρα Φ.Ε. και τα μουσεία
- w6 – Πληροφορίες σχετικά με το NUCLEUS διατίθενται στο δικτυακό τόπο τουe Xplora