Ταξιδέψτε με σύνεση: ο πλανήτης θερμαίνεται! Teach article

Μετάφραση Θοδωρής Πιερράτος (Theodoros Pierratos). H Elisabeth Schepers από το Γερμανικό Μουσείο του Μονάχου, παρουσιάζει ένα σχολικό πρόγραμμα που συνδέει τις κλιματικές αλλαγές…

Το κλίμα της Γης  θερμαίνεται, κυρίως ως αποτέλεσμα των αυξανόμενων επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) στην ατμόσφαιρα. Σήμερα οι συγκοινωνίες ευθύνονται για το ένα πέμπτο αυτής της αύξησης.Η αύξηση του CO₂, αερίου του φαινομένου του θερμοκηπίου, θα οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση της θερμοκρασίας και περιορισμό της ζωής στη Γη. Επιπλέον, τα ορυκτά καύσιμα – η πιο σημαντική πηγή ενέργειας του πολιτισμού μας- ελαττώνονται. Ο άνθρωπος σύντομα θα πρέπει να μεταπηδήσει σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας, αν όχι σήμερα τότε στο κοντινό μέλλον. Αλλά η μετακίνηση είναι μια από τις βασικές μας ανάγκες: για να ζούμε άνετα προϋποτίθεται η μεταφορά αγαθών, ενέργειας και των ίδιων μας των εαυτών.

Για να ζήσουμε πρέπει να μετακινούμαστε, αλλά καθώς μετακινούμαστε καταστρέφουμε το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε. Πώς μπορούμε να λύσουμε αυτό το δίλλημα; Το Γερμανικό Μουσείο^w1 απηύθυνε αυτό το ερώτημα σε μαθητές ηλικίας 10-16 ετών, στο πλαίσιο του προγράμματος PENCIL (βλέπε το πλαίσιο) περιλαμβάνοντας τρία μηνύματα:

1. Το κλίμα είναι ένα σύστημα του οποίου είμαστε μέρος. Ατομικά συνεισφέρουμε ελάχιστα στο σύστημα, αλλά τα αποτελέσματα της συλλογικής μας συνεισφοράς μπορεί να είναι καταστρεπτικά – όπως, για παράδειγμα, τροπικές καταιγίδες στην Ευρώπη.
2. Το κλειδί είναι οι δημιουργικές λύσεις, όπως τα εναλλακτικά καύσιμα, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και οι διαφορετικές προσεγγίσεις στην μετακίνηση. Τι επιλογές έχουμε; Ποια είναι η σωστή για εμένα?
3. Μιας και όλοι μας παράγουμε CO₂, όλοι είμαστε υπεύθυνοι. Τι μπορούμε να κάνουμε για αναλάβουμε αυτές τις ευθύνες?

Ειδικοί στο κλίμα και την εκπαίδευση του Γερμανικού Μουσείου συνεργάζονται με καθηγητές από 15 σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για να αναπτύξουν δραστηριότητες που βασίζονται στην τρέχουσα κλιματική έρευνα και στο μέλλον της τεχνολογίας συγκοινωνιών. Το πρότζεκτ, το οποίο πραγματοποιείται στην περιβαλλοντική γκαλερί και το μουσείο συγκοινωνιών του Γερμανικού Μουσείου, σκοπεύει να αναπτύξει τις βασικές ερευνητικές δεξιότητες των μαθητών και την ικανότητά τους να εκφράζουν την προσωπική τους άποψη, ενώ προσεγγίζει διαθεματικά το θέμα και ανοίγεται στην κοινωνία.

Το πρώτο μήνυμα τίθεται κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στην περιβαλλοντική γκαλερί, και ερευνά το κλιματικό σύστημα και τα αποτελέσματα που έχει μια μεταβολή που συμβαίνει σε ένα υποσύστημα πάνω σε όλα τα άλλα υποσυστήματα. Το δεύτερο μήνυμα συζητιέται σε μια μετέπειτα επίσκεψη στο μουσείο συγκοινωνιών, όπου οι μαθητές θέτουν ερωτήσεις και κάνουν προτάσεις σε υπεύθυνους όπως η δημοτική αρχή, τοπικοί κατασκευαστές αυτοκινήτων, όμιλοι αυτοκινήτων ή εταιρείες συγκοινωνιών. Το τρίτο μήνυμα αποτελεί τον πυρήνα ενός παιχνιδιού ρόλων που καλεί τους μαθητές να χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες που συνέλεξαν στις πρώτες δυο δραστηριότητες αλλά και από τον αντίστοιχο δικτυακό τόπο για να αναπτύξουν τη δική τους γνώμη για το θέμα και να ανταλλάξουν επιχειρήματα υπέρ και κατά συγκεκριμένων συγκοινωνιακών μέσων.

Τυπικά, τα ειδικά προγράμματα του Γερμανικού Μουσείου τα έχουν επισκεφθεί κυρίως δημοτικά σχολεία ή πειραματικά Γυμνάσια. Για να προσεγγίσουμε περισσότερους μαθητές προσκαλέσαμε περισσότερα Γυμνάσια να συμμετέχουν στο πρότζεκτ της κλιματικής αλλαγής. Η ανταπόκριση αυτών των σχολείων ήταν πολύ θετική, και οι εμπλεκόμενοι καθηγητές διάφορων ειδικοτήτων και τύπων σχολείων μάς βοήθησαν να αναπτύξουμε ένα πρότζεκτ που έχει μεν μια βασική δομή αλλά ευέλικτο περιεχόμενο.

Επίσκεψη στο Μουσείο

Κατά τη διάρκεια μιας ενενηντάλεπτης επίσκεψης στο μουσείο, το αντικείμενο της κλιματικής αλλαγής και των συγκοινωνιών χρησιμοποιείται για να εισάγει τους μαθητές στην τρέχουσα επιστημονική έρευνα και στην κατασκευή μοντέλων καθώς επίσης και στις πολιτικές επιλογές που συνδέονται με αυτή την έρευνα.

Για παράδειγμα, στη δραστηριότητα για τους τυφώνες που γίνεται στην περιβαλλοντολογική γκαλερί, οι μαθητές ενημερώνονται για τα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως είναι οι τυφώνες στην Ευρώπη. Οι μαθητές θέλουν να αντιμετωπίζουν πραγματικές απειλές όταν μαθαίνουν για την κλιματική αλλαγή, όχι απλώς μοντέλα η θεωρητικές πληροφορίες. Η αφηρημένη «παγκόσμια θέρμανση» που οφείλεται στα αυξανόμενα επίπεδα CO₂ έχει συνέπειες όχι μόνο στις ηλιόλουστες καλοκαιρινές ημέρες αλλά επίσης και στα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως οι προαναφερθέντες τυφώνες. Ως παράδειγμα κλιματικής αλλαγής, επιλέγουμε τον τυφώνα Vince, ο οποίος χτύπησε την Ιβηρική Χερσόνησο τον Οκτώβριο του 2005. Προς το παρόν δεν υπάρχουν αξιόπιστα μέτρα προφύλαξης απέναντι στις τροπικές καταιγίδες στην Ευρώπη. Η ερώτηση προς τους μαθητές είναι η εξής: Πώς μπορούμε να αποφύγουμε τροπικές καταιγίδες σε μη τροπικές περιοχές του πλανήτη; Για να απαντήσουν στην ερώτηση οι μαθητές επιλέγουν από ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών ερευνητικών θεμάτων.

Οι μαθητές, δουλεύοντας σε μικρές ομάδες, εισάγονται στο ερευνητικό τους θέμα από έναν εκπαιδευτή του μουσείου και στη συνέχεια χρησιμοποιούν ένα φύλλο εργασίας για να συλλέξουν πληροφορίες από τις γκαλερί του μουσείου. Δόθηκε μεγάλη προσοχή στην ανάπτυξη του φύλλου εργασίας το οποίο παρουσιάζει ένα κύριο ερευνητικό θέμα, μία από επτά συνολικά ερωτήσεις που οδηγούν στην απάντηση στο πώς να αποφύγουμε τους τυφώνες στην Ευρώπη. Τα θέματα περιλαμβάνουν ένα μοντέλο κλιματικού συστήματος, συστατικά της ατμόσφαιρας και συνεισφορά των συγκοινωνιών στη μόλυνση, ένα φυσικό πείραμα, ιστορικές και γεωγραφικές πληροφορίες, πολιτική για το κλίμα, προσωπικές επιλογές και μια προεπισκόπηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι μαθητές ενθαρρύνονται όχι μόνο να απαντούν σε ερωτήσεις, αλλά επίσης να συζητούν τα θέματα και να διατυπώνουν επιπλέον ερωτήσεις στον εκπαιδευτή του μουσείου. Για το λόγο αυτό, ο εκπαιδευτής είναι ένας ιδιαίτερα καταρτισμένος ειδικός με διδακτορικό στη βιολογία.

Στη συνέχεια, οι μαθητές παρουσιάζουν στους συμμαθητές τους τα αποτελέσματα της έρευνάς τους, απαντούν σε ερωτήσεις, κάνουν αναφορές σε προηγούμενες παρουσιάσεις και χρησιμοποιούν τα πειράματα και τα διαδραστικά εκθέματα του μουσείου ως εποπτικά μέσα των ανακαλύψεών τους. Οι εκπαιδευτές του Μουσείου παρεμβαίνουν όταν οι πληροφορίες είναι ελλιπείς και συνδέουν την κάθε παρουσίαση με το κεντρικό θέμα, και το πιο σημαντικό ενθαρρύνουν τους μαθητές να ερευνήσουν περαιτέρω.

Οι επισκέπτες μαθητές ξαφνιάζονται από το γεγονός ότι οι έφηβοι μπορούν να ασκούν πολιτικές πιέσεις, για παράδειγμα ως καταναλωτές, ως συμμετέχοντες στην κίνηση των οχημάτων ή ως μέλη περιβαλλοντολογικών ομάδων. Ξεκινάνε συζητώντας τα συν και τα πλην μερικών από τα θέματα που θίγονται κατά την παρουσίαση στις ομάδες: θα υπάρχουν πλημμύρες στην Ευρώπη; Μπορώ να κάνω τη διαφορά; Εάν μειώσουμε τις εκπομπές CO₂ θα πέσει αμέσως η θερμοκρασία; Οι καθηγητές εκτιμούν τη διαθεματική προσέγγιση του προγράμματος, καθώς τα αναλυτικά προγράμματα είναι συνήθως πιο λεπτομερή αλλά υστερούν στη συνολική αντιμετώπιση του θέματος.

Ένα αντίστοιχο πρόγραμμα σχεδιάζεται στο μουσείο συγκοινωνιών, καλύπτοντας θέματα όπως οι καταλύτες, τα ανανεώσιμα καύσιμα, εναλλακτικές μηχανές και η μετακίνηση ως βασική ανάγκη του ανθρώπου. Τα δυο προγράμματα βοηθούν στην κατανόηση του ρόλου που παίζουν οι συγκοινωνίες στην κλιματική αλλαγή και εστιάζουν στις προσωπικές επιλογές με τις οποίες οι άνθρωποι μπορούν να την επηρεάσουν. Αποκαλύπτουν επίσης τον αντίκτυπο όχι μόνο του κλίματος αλλά επίσης και της κοινωνίας και οι μαθητές υποχρεώνονται να αναλογιστούν τις ευθύνες τους.

Παιχνίδι ρόλων

Στο επόμενο στάδιο χρησιμοποιούνται τα παιχνίδια ρόλων για να εισαχθούν οι μαθητές στα σενάρια που τους υποχρεώνουν να πάρουν αποφάσεις:

• Πώς πρέπει να κάνω τα εβδομαδιαία ψώνια για την οικογένειά μου?
• Από πού πρέπει να ψωνίζω και πώς θα πρέπει να φτάσω εκεί?
• Θα μπορούσα να σταματήσω να οδηγώ και να ψωνίζω μέσω του Διαδικτύου?

Οι μαθητές έχουν ήδη πάρει κάποιες γενικές πληροφορίες σε αυτά τα θέματα από την επίσκεψή τους στο μουσείο. Για να ενθαρρύνουμε περισσότερες συζητήσεις και καταθέσεις απόψεων, οι μαθητές πληροφορούνται για δηλώσεις ανθρώπων που εμπλέκονται με θέματα σχετικά με τις συγκοινωνίες και το κλίμα, όπως ο μάνατζερ μιας αυτοκινητοβιομηχανίας, ένας όμιλος μοτοσυκλετιστών, o αντιπρόσωπος της Green City^w6, ή ένας συγκοινωνιολόγος καθηγητής. Το υλικό αυτό θα υπάρχει σύντομα στο δικτυακό τόπο του Γερμανικού Μουσείου^w2.

Για κάθε ένα από τα τρία σενάρια, το διδακτικό πακέτο του παιχνιδιού ρόλων περιλαμβάνει δηλώσεις οι οποίες παρουσιάζουν διάφορα επιχειρήματα και απόψεις, επιτρέποντας στους μαθητές να ανταλλάξουν απόψεις που μοιράζονται ή να προκαλέσουν συζήτηση. Το διδακτικό πακέτο περιλαμβάνει επίσης συμβουλές για τον συντονιστή του παιχνιδιού ρόλων, ο οποίος μπορεί να είναι μαθητής ή καθηγητής.

The role-play can take place after one of the museum programmes or back at school. Either way, students recall the information from the museum visit (or the website) and argue from different points of view. As a result, they develop their own opinion on climate change, personal options, renewable energies and so forth, rather than adopting an institutional point of view.

Δικτυακός τόπος

Για να βοηθήσει τους καθηγητές να παρακολουθήσουν την πρόοδο της επίσκεψης στο μουσείο, ο δικτυακός τόπος του Γερμανικού Μουσείου παρέχει πληροφορίες για την κλιματική αλλαγή^w2, με μια καινούργια ιστοσελίδα για την κλιματική αλλαγή και τις συγκοινωνίες. Οι πληροφορίες παρέχονται στα Αγγλικά και στα Γερμανικά, και καλύπτει επτά γενικά θέματα για το κλίμα. Ακόμη μια καινούργια ιστοσελίδα είναι ιδιαίτερα κατάλληλη για το πρότζεκτ, καλύπτοντας το φαινόμενο του θερμοκηπίου, την κλιματική αλλαγή, το κλιματικό σύστημα, την Ανταρκτική, την ιστορία του κλίματος, την κλιματική πολιτική, ένα παιχνίδι, και το κλίμα και τις συγκοινωνίες, περιλαμβάνοντας τα εναλλακτικά καύσιμα και τις νέες τεχνολογίες κινητήρων καθώς και ιδέες για το μέλλον της κίνησης.

Αξιολόγηση

Πώς αναπτύχθηκε το πρότζεκτ; Προϋποθέτει μια έντονη συνεργασία μεταξύ καθηγητών, των μαθητών τους και του μουσείου.

Αρχικά αποτυπώθηκαν οι απόψεις 133 μαθητών από διαφορετικά σχολεία και τύπους σχολείων. Οι περισσότεροι δεν είχαν γνώση του περιεχομένου των κλιματικών αλλαγών και των συγκοινωνιών. Ενδιαφέρονταν για τις κλιματικές καταστροφές, αλλά όχι και τόσο για την κλιματική πολιτική ή το κλιματικό σύστημα. Αναζητούσαν εντυπώσεις και όχι το πολιτικό ή επιστημονικό υπόβαθρο.

Οι 16 καθηγητές που ενεπλάκησαν στο πρότζεκτ επιθυμούσαν να ασχοληθούν με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τις μεταβολές στις προσωπικές συμπεριφορές σε μια απόπειρα να καταπολεμηθεί η κλιματική αλλαγή. Ακόμη μια φορά, η κλιματική πολιτική δεν θεωρήθηκε σημαντική.

Στη βάση αυτής της αξιολόγησης, έγινε επιλογή των θεμάτων. Επιλέξαμε κάτι εντυπωσιακό (ο τυφώνας στην Ευρώπη) ως εισαγωγή και καταλήξαμε με την προσωπική πρόκληση να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή. Εντωμεταξύ, λάβαμε υπόψη τις επιθυμίες των καθηγητών για μια διαθεματική προσέγγιση και συμπεριλάβαμε το κλιματικό σύστημα. Για να αποφύγουμε να αφήσουμε στους μαθητές μια αίσθηση απόγνωσης και έλλειψης βοήθειας, συμπεριλάβαμε πληροφορίες για την Διακυβερνητική Συζήτηση για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC).

Ανεξάρτητα από την ηλικία και το σχολείο, οι μαθητές που έλαβαν μέρος στο επόμενο στάδιο της αξιολόγησης τους άρεσε να μαθαίνουν έξω από τη σχολική τάξη, δουλεύοντας σε δραστηριότητες και πειράματα μαζί με φίλους και ειδικούς, και άντλησαν ενεργά πληροφορίες από τους ειδικούς παρά απλώς άκουγαν παθητικά. Μερικοί ήθελαν οι δραστηριότητες να είναι λιγότερο δομημένες, για να τους επιτραπεί να κάνουν πειράματα και να αλληλεπιδράσουν με στοιχεία της έκθεσης, ή και ακόμη να λύσουν ένα μυστήριο. Δεν ήθελαν να συμπληρώσουν ερωτηματολόγια.

Οι καθηγητές επίσης εκτίμησαν τα πειράματα και την αναζήτηση λύσης ενός μυστηρίου, αλλά δεν ήταν τόσο εξοικειωμένοι με την «ελεύθερη εργασία». Ήθελαν καθοδηγούμενες δραστηριότητες από ειδικούς καθώς και να συμπληρώσουν ερωτηματολόγια οι μαθητές, υπό μορφή πολλαπλών επιλογών αν είναι δυνατό.

Χρησιμοποιώντας αυτές τις πληροφορίες από τους καθηγητές και τους μαθητές, συσχετίσαμε τις προσεγγίσεις στο τρέχον πρόγραμμα, συνδυάζοντας ένα φύλλο εργασίας που περιλαμβάνει ενεργό συμμετοχή των μαθητών με μια μορφή παρουσίασης και παιχνιδιών ρόλων που στηρίζονται περισσότερο στο διάλογο.

Καθώς το ανανεωμένο πρόγραμμα «άνοιξε» για όλα τα σχολεία το Φεβρουάριο του 2007, τα ευρύματα της αξιολόγησης επιβεβαιώθηκαν αρκετές φορές. Οι καθηγητές εκτίμησαν την ανάμιξη της δομής και την ελεύθερη εργασία των μαθητών, οι μαθητές διασκέδασαν δουλεύοντας σε διαφορετικές διατάξεις, χρησιμοποιώντας περισσότερο τις προφορικές τους ικανότητες παρά τις γραπτές και συζητώντας με έναν ειδικό. Το πρόγραμμα τρέχει περίπου μια φορά την εβδομάδα, και η απαίτηση είναι να μπορούσε να τρέχει πιο συχνά παρά το περιορισμένο ανθρώπινο δυναμικό του εκπαιδευτικού τμήματος του Γερμανικού Μουσείου.

Download

Download this article as a PDF