Badania nad poczuciem humoru Allana Reissa Inspire article

Tłumaczenie Alicja Nowak. Kobiety i mężczyźni w różny sposób reagują na humor. Allan Reiss w rozmowie z Eleanor Hayesopowiada o nowych odkryciach.

Wyobraź sobie, że nagle tracisz kontrolę nad swoimi mięśniami, niespodziewanie upadasz na podłogę. Jesteś świadomy, ale chwilowo nie możesz się poruszać. Jest to katalepsja, reakcja organizmu, która u niektórych osób może być wywołana przez bardzo silne emocje. Fenomen ten sprawił, że w 2002 roku Allan Reiss zainteresował się badaniem poczucia humoru.

Allan, profesor psychiatrii i nauk behawiorystycznych uniwersytetu Stanford w USA, na początku swych badań skupił się na tym co dzieje się w mózgu człowieka podczas napadu katapleksji. Wiedział, że ataki mogą być wywołane przez bardzo silne emocje takie jak złość czy podniecenie, ale zdziwił się, gdy od swojego współpracownika Emmanuela dowiedział się, że najważniejszym czynnikiem wywołującym ataki jest śmiech.

Zanim jednak Allan, wraz z grupa badaczy zaczął zgłębiać tajniki wpływu humoru na ataki katalepsji, potrzebował podstaw do których mogliby się odnieść. Musieli dowiedzieć się jak śmiech wpływa na ludzi w normalnych okolicznościach? Co zachodzi w naszym umyśle, gdy coś wydaje nam się zabawne?

Wykorzystując nowoczesne metody badawcze do robienia zdjęć mózgu, jesteśmy w stanie zobaczyć co dzieje się w ludzkiej głowie i zbadać zmiany zachodzące w poszczególnych częściach mózgu. W tymże celu ochotnicy zostali poddani badaniom rezonansu magnetycznego. Leżąc w specjalistycznych urządzeniach, oglądali wyświetlane przez naukowców kreskówki. Podczas badania ochotnicy notowali która kreskówka wydawała im się śmieszna, a która nie. Na koniec oceniali zabawność kreskówek w skali od 0-10.

„Po to by stworzyć nieśmieszne kreskówki, zmienialiśmy elementy zabawnych filmików, tak aby zepsuć żart. Fascynujące było to jak niewiele wystarczało zmienić, czasem wystarczało zmienić tylko jedno słowo i kreskówka przestawała być śmieszną.”

Gdy ochotnicy oglądali zabawne filmiki, naukowcy mogli zaobserwować zmiany zachodzące w ich mózgach. Największa aktywność wykazywały obszary mózgu odpowiedzialne za mowę, przetwarzanie i porządkowanie informacji. Nie było to niespodzianką, gdyż wiele kreskówek posiadało napisy.

Allan i jego współpracownicy byli nie tylko zainteresowani tym jak ludzki umysł reaguje na coś zabawnego, ale także różnicami w reakcjach mężczyzn i kobiet. W tym celu przeprowadzili badania na przedstawicielach obydwu płci.

zy kobiety i mężczyźni maja zatem inne poczucie humoru? „Niezupełnie. Zarówno kobiety jak mężczyźni ocenili te same kreskówki jako zabawne. Podobne przyznali im także punkty w skali on 0-10. Różnice natomiast dały się zaobserwować na zdjęciach ich mózgów.”

Podczas oglądania kreskówek aktywność obszarów mózgu odpowiedzialnych za mowę i organizacje informacji była większa u kobiet niż u mężczyzn. To także nie było dużym zaskoczeniem. Wiemy bowiem, że umysł kobiety i mężczyzny różnią się od siebie. Udowodnionym jest także, że do pewnych zadań kobiety używają tych obszarów mózgu intensywniej niż mężczyźni.

„Niespodziewanym jednak było odkrycie różnic w rejonie mózgu zwanym układem nagrody bądź też ośrodkiem przyjemności. Obszar ten był znacznie silniej stymulowany u kobiet.” Mowa o mezolimbicznym obszarze mózgu odpowiedzialny za odczuwanie przyjemności wywołanej np. widokiem pięknych rzeczy, euforii po zażyciu kokainy lub wywołanej innymi bodźcami. Zarówno kobiety jak i mężczyźni ocenili kreskówki tak samo, zatem różnice w aktywności mózgu są raczej związane z różnicami w ich oczekiwaniach niż faktycznych doświadczeniach.”

Prawdopodobnie odpowiedzialne są za to neurony dopaminergiczne. Jest to grupa komórek nerwowych, które reagują nie na nagrodę samą w sobie, ale na różnice miedzy tym co spodziewaliśmy się dostać, a tym co faktycznie otrzymaliśmy. Przed rozpoczęciem eksperymentu poinformowano ochotników, że zostanie im wyświetlone 180 kreskówek, z których tylko niektóre będą zabawne. Wygląda na to że mężczyźni mieli większe oczekiwania: spodziewali się, że będą się dobrze bawić. Kobiety natomiast, były bardziej ostrożne, dlatego też zabawne kreskówki były dla nich miłym zaskoczeniem. Ich reakcja na niezabawne kreskówki także to potwierdza: oglądając nieśmieszny filmik obszar mezolimbiczny mózgu u mężczyzn był zupełnie dezaktywowany, w momencie gdy nie otrzymali spodziewanej nagrody, u kobiet jego aktywność była niska lub nie było jej wcale (nie oczekiwały one ze będą się dobrze bawić; zobacz wykres).

W tym miejscu, nie mogłam powstrzymać się przed zapytaniem Allana o interpretację tych danych, czy mężczyźni faktycznie maja wyższe oczekiwania? A może po prostu nie wysłuchali dokładnie instrukcji? Śmiejąc się przyznał, że istnieje wiele możliwych interpretacji zaobserwowanych różnic w aktywności mózgu.

Zapytałam Allana jakie są ich dalsze plany badań. „Chcielibyśmy zbadać jak wcześnie kształtują się te różnice płci, planujemy zatem wykonać ten sam eksperyment z udziałem dzieci w wieku od sześciu do dziesięciu lat” Przygotowując się do eksperymentu, Allan i jego współpracownicy (z pomocą dzieci) przeszukują portal YouTube w poszukiwaniu zabawnych filmików. Naukowcy będą szukać nie tylko różnic u obu płci, ale także różnic które zależą od rodzaju nagrody- czy umysł reaguje inaczej na filmy zabawne (np. dziecko próbujące trafić balon patykiem, przez przypadek uderza swojego ojca), a inaczej na filmy dające „poczucie przyjemności czy satysfakcji” (np.: stado słodkich szczeniąt lub dziecko strzelające zwycięskiego gola podczas meczu piłki nożnej). „Okazuje się, że niezwykle trudne jest znalezienie filmików, które nie byłyby śmieszne jednak dawałyby poczucie innego rodzaju przyjemności”. Według Allana dzieci przedkładają poczucie humoru ponad wszystko inne.

Powiedziałam Allanowi, że większość czytelników Science in School nie naucza ani dorosłych ani małych dzieci. Większość nauczycieli pracuje z nastolatkami, zatem gdyby miał wykonać eksperyment na grupie 15-latków, co chciałby zaobserwować?

„Okres dojrzewania to bardzo ważny czas w życiu każdego z nas. Zmienia się nie tylko ciało, zachodzą także ogromne zmiany w mózgu człowieka. To także dotyczy poczucia humoru, co innego wydaje się śmiesznym dla 10 latka a co innego dla 16 latka. Ciekawym byłoby zbadanie tych zmian na poziomie mózgu.”

Na koniec, spytałam co mógłby doradzić, jeśli klasa 15 latków chciałaby zrobić eksperyment odnośnie poczucia humoru?

„Cóż, mogliby po prostu zbadać jak poczucie humoru zmienia się w różnym wieku. Mogliby przygotować zabawne kreskówki, pokazać je uczniom w różnym wieku i poprosić aby ocenili które z nich są dla nich najśmieszniejsze. Mogliby również zebrać od poszczególnych roczników ich ulubione kawały, posegregować je według różnych typów humoru i zobaczyć czy zmienia się on wraz z wiekiem.”

* * *

Badania naukowe często sprawiają, że odbiegamy od naszych początkowych zamierzeń; Allan zaczął prace od badania katapleksji, a skończył na analizie poczucia humoru. Po rozmowie z Allanem zdałam sobie sprawę ze nigdy nie spytałam go czy kiedykolwiek przeprowadzał eksperymenty dotyczące poczucia humoru na osobach z katapleksja. Po krótkim przeszukaniu Internetu okazuje się ze tak, ale pozostawiam to waszej własnej lekturze (Reissa et al., 2008).

Download

Download this article as a PDF