Μίλησε μου σχετικά με αυτό: περιπέτειες στην επικοινωνία της επιστήμης Teach article

Οι επιστήμονες πρέπει συχνά να επικοινωνούν το αντικείμενό τους σε μη ειδικούς, όπως οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και το κοινό. Αυτή η συναρπαστική και καλά…

Ως καθηγητής φυσικών επιστημών, θα έχετε συναντήσει τον όρο “επικοινωνία της επιστήμης”, ο οποίος περιγράφει την πρακτική της επικοινωνίας ή της ανταλλαγής επιστημονικών γνώσεων με μη ειδικούς. Για παράδειγμα να εξηγήσετε την επιστήμη γύρω από ένα θέμα που αποτελεί είδηση, όπως ένα ξέσπασμα ιού ή η σημασία του εμβολιασμού.

Στα περισσότερα προγράμματα σπουδών φυσικών επιστημών έχουν ενταχθεί ενότητες για την επικοινωνία της επιστήμης και πιστεύω ότι η ανάπτυξη αυτών των δεξιοτήτων θα πρέπει να ξεκινά από το σχολείο. Ποιο είναι το νόημα της επιστημονικής γνώσης αν δεν μπορείτε να τη μοιραστείτε με τους συμμαθητές σας και με το κοινό με ακριβή και, αν είναι δυνατόν, ευχάριστο τρόπο;

Επικοινωνία της επιστήμης στο σχολείο

Ως επιστήμονας και δάσκαλος, έχω έντονο ενδιαφέρον για την επικοινωνία της επιστήμης. Έτσι, στο σχολείο μας στη Λάρνακα της Κύπρου, αποφασίσαμε να ενσωματώσουμε αυτόν τον αναπτυσσόμενο τομέα στο πρόγραμμα σπουδών των φυσικών επιστημών μας – όχι μόνο επειδή πολλοί από τους μαθητές μας θα ακολουθήσουν σταδιοδρομία βασισμένη στις φυσικές επιστήμες, αλλά και επειδή πολλές από τις σχετικές δεξιότητες που αναπτύσσονται είναι πολύτιμες στα περισσότερα επαγγέλματα.

Τα τελευταία 20 χρόνια επεξεργάζομαι ιδέες για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων έρευνας, συγγραφής και παρουσίασης στο πλαίσιο της διδακτέας ύλης των φυσικών επιστημών στους μαθητές μου. Ένα παράδειγμα είναι το πρόγραμμά μας που θέλει κάθε μαθητή να ερευνά έναν συγκεκριμένο επιστήμονα, συμπεριλαμβανομένης της προσωπικής του ιστορίας και της συμβολής του στην επιστήμη, και, τέλος, να παρουσιάζει την συνολική εικόνα του επιστήμονα στην εκδήλωση για το ανοιχτό σχολείο που ονομάζουμε “Διάδρομος των επιστημόνων”. Παρόλο που κανένα από τα επιμέρους στάδια αυτού του προγράμματος δεν είναι ιδιαίτερα καινοτόμο, είναι η εξέλιξη μέσα από πέντε στάδια που δημιουργεί την επιτυχία του προγράμματος.

Σε αυτό το ταξίδι, οι μαθητές αναπτύσσουν τις δεξιότητές τους στην έρευνα καθώς και στην προφορική και γραπτή επικοινωνία. Μαθαίνουν επίσης να διακρίνουν την επικοινωνία της επιστήμης από τον τρόπο με τον οποίο οι επιστήμονες επικοινωνούν με τους συναδέλφους τους – και όλα αυτά ενώ ελπίζουν να εμπνευστούν από έναν επιστήμονα που αρχικά τους ήταν άγνωστος!

Σε αυτό το άρθρο, περιγράφω τη διαδικασία πέντε σταδίων που χρησιμοποιείται στο σχολείο μας με μαθητές ηλικίας 14 έως 19 ετών. Το πρόγραμμα έχει σχεδιαστεί για να διεξάγεται σε διάστημα περίπου ενός μήνα, ενώ κάθε στάδιο αξιολογείται από τον καθηγητή φυσικών επιστημών της τάξης. Ωστόσο, η διαδικασία και το χρονοδιάγραμμα μπορούν εύκολα να προσαρμοστούν ανάλογα με τις ανάγκες σας και τους πόρους που διαθέτει το τμήμα σας. Για παράδειγμα, αν έχετε ένα διαθεματικό πρόγραμμα στο σχολείο σας, θα μπορούσαν να συμμετάσχουν και άλλα τμήματα, όπως η ιστορία ή το θέατρο.

Στάδιο 1: Επιλογή κύριου θέματος

Αποφασίστε το κύριο θέμα του προγράμματος. Αυτό αποτελεί την αρχή επιλογής για την επιλογή των επιμέρους επιστημόνων.

Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να επιλέξουν ένα θέμα ειδικά για αυτό το πρόγραμμα ή ένα θέμα που συνδέεται με μια ευρύτερη σχολική δραστηριότητα. Πιθανά θέματα περιλαμβάνουν:

• Επιστήμονες εν ζωή (όσοι ζουν σήμερα)
• Σύγχρονοι επιστήμονες (όσοι εργάζονται σήμερα)
• Επιστήμονες που έζησαν έναν συγκεκριμένο αιώνα (π.χ. 19ος αιώνα)
• Επιστήμονες από τη χώρα καταγωγής των μαθητών ή από συγκεκριμένη περιοχή
• Επιστήμονες που εργάζονται σε συγκεκριμένο επιστημονικό τομέα ή θέμα (π.χ. διαστημικά ταξίδια, περιοδικός πίνακας ή η ιστορία της ιατρικής)

Στάδιο 2: Επιλέγοντας έναν επιστήμονα

Σε κάθε μαθητή δίνεται η δυνατότητα να επιλέξει μεταξύ δύο επιστημόνων που σχετίζονται με το θέμα και έχει μια εβδομάδα για να αποφασίσει ποιον από τους δυο θα μελετήσει.

Στο πλαίσιο του επιλεγμένου θέματος ο δάσκαλος πρέπει να δώσει τα ονόματα των επιστημόνων για να επιλέξουν μεταξύ τους οι μαθητές. Με το να μην επιτρέπετε στους μαθητές να διαλέξουν οι ίδιοι τους επιστήμονες, αποφεύγετε τη συνήθη επιλογή των Einsteins και Marie Curies! Αν και η συμβολή αυτών των εμβληματικών ατόμων είναι αδιαμφισβήτητη, είναι σημαντικό να ανοίξουμε τους ορίζοντες των μαθητών μας σε σημαντικούς αλλά λιγότερο γνωστούς επιστήμονες, τόσο του παρελθόντος όσο και του παρόντος. Και με την επιλογή μεταξύ δύο επιστημόνων, οι μαθητές εξακολουθούν να αισθάνονται ότι έχουν κάποιο έλεγχο του τελικού αποτελέσματος.

Τοποθετήστε τις κάρτες με τις επιλογές σε σφραγισμένο φάκελο για κάθε μαθητή, μαζί με τις οδηγίες για όλο το πρόγραμμα. Αυτό δημιουργεί από την αρχή έναν αέρα προσμονής και ενθουσιασμού.

Στάδιο 3: Συγγραφή της βιογραφίας

Οι μαθητές γράφουν μια σύντομη περιγραφή της προσωπικής ιστορίας του επιστήμονα της επιλογής τους και της κυριότερης συμβολής του στην επιστήμη.

Σε αυτό το στάδιο, οι μαθητές προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν απλό γραπτό λόγο για να εξηγήσουν τις πιο σύνθετες επιστημονικές ιδέες – μια βασική δεξιότητα για τους επικοινωνιολόγους της επιστήμης. Κατά τη διαδικασία αυτή, θα πρέπει να επιλέγουν και να αξιολογούν διάφορες πηγές πληροφοριών και να αναφέρουν αυτές που χρησιμοποιούν.

Κάθε βιογραφία πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία:

1. Μια μικρή φωτογραφία ή κάποια άλλη εικόνα του επιστήμονα
2. Μια παράγραφο για την προσωπική τους ζωή (έως και 200 λέξεις)
3. Μια απλουστευμένη ανασκόπηση της πιο διάσημης εργασίας τους ή της πιο σημαντικής επιστημονική τους ιδέας (έως 300 λέξεις)
4. Τουλάχιστον τρεις αναφορές (οι πηγές των πληροφοριών)

Ξεκαθαρίστε στους μαθητές ότι πρέπει να χρησιμοποιούν τα δικά τους λόγια σε όλη τη διάρκεια της εργασίας. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, καθώς συμβάλλει στην οικοδόμηση της επίγνωσης της λογοκλοπής (η οποία μπορεί να είναι εν μέρει ασυνείδητη) και του τρόπου αποφυγής της. Ενθαρρύνετε τους μαθητές να χρησιμοποιούν πρωτότυπες πηγές (όπως επιστημονικές εργασίες) όπου είναι δυνατόν.

Σε αυτό το σημείο, μπορείτε επίσης να συζητήσετε με την τάξη πώς οι επιστήμονες μοιράζονται τις ιδέες τους μέσω επιστημονικών άρθρων και συνεδρίων με κριτές, τα οποία δεν είναι το ίδιο με την επικοινωνία της επιστήμης σε μη ειδικούς. Αντίθετα, αυτές οι δραστηριότητες αποτελούν μέρος του τρόπου λειτουργίας της ίδιας της επιστήμης, καθώς το έργο ενός επιστήμονα ή μιας ερευνητικής ομάδας αξιολογείται από άλλους ειδικούς στον ίδιο τομέα. Η διαδικασία της αξιολόγησης/κρίσης εξασφαλίζει ότι μια επιστημονική εργασία εγκρίνεται από μια αμερόληπτη επιτροπή πριν δημοσιευθεί. Είναι απαραίτητη γιατι προσθέτει εγκυρότητα και αξιοπιστία στην έρευνα και συμβάλλει στη διατήρηση υψηλών προδιαγραφών.

Στάδιο 4: Παρουσίαση στην τάξη

Οι μαθητές κάνουν μια 2-3 λεπτών παρουσίαση του χαρακτήρα που επέλεξαν στους συμμαθητές τους, οι οποίοι ενθαρρύνονται να κάνουν ερωτήσεις.

Η παρουσίαση θα πρέπει να περιλαμβάνει μια σύντομη εισαγωγή στη ζωή του επιστήμονα, ακολουθούμενη από μια απλή εξήγηση μιας από τις επιστημονικές ιδέες που σχετίζονται με αυτόν. Σε αντίθεση με τη βιογραφία, θα πρέπει να είναι σε πρώτο πρόσωπο – για παράδειγμα, “Γεννήθηκα τον Μάιο του 1883 στην πόλη της Κύμης στην Ελλάδα…”.

Καθώς πρόκειται για μια άσκηση προφορικής επικοινωνίας σε μη ειδικούς, οι μαθητές θα πρέπει να ενθαρρύνονται να μιλούν μόνο από μερικές σημειώσεις, αντί να διαβάζουν μια προετοιμασμένη ομιλία. Κάθε παρουσιαστής επιτρεπέται να χρησιμοποιήσει το πολύ έναν πίνακα και έναν μαρκαδόρο – όχι σκηνικά, όχι φανταχτερά γραφικά στον υπολογιστή, μόνο τη δύναμη του λόγου!

Στάδιο 5: Παρουσίαση στο κοινό

Στην εκδήλωση “Διάδρομος των Επιστημόνων”, οι μαθητές ντύνονται ανάλογα με τους χαρακτήρες και φιλοξενούν τα δικά τους περίπτερα, όπου το “κοινό” μπορεί να τα επισκεφθεί και να κάνει ερωτήσεις.

Στην εκδήλωση “Διάδρομος των Επιστημόνων”, οι μαθητές ντύνονται ανάλογα με τους χαρακτήρες και φιλοξενούν τα δικά τους περίπτερα, όπου το “κοινό” μπορεί να τα επισκεφθεί και να κάνει ερωτήσεις.

Η βασική ιδέα για αυτό το στάδιο είναι ότι πρόκειται για μια ανοιχτή, δημόσια εκδήλωση και όχι για μια δραστηριότητα στην τάξη. Η εκδήλωση θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σε κατάλληλο χώρο – όπως ένας σχολικός διάδρομος ή μια αίθουσα – έτσι ώστε οι επισκέπτες να μπορούν να μετακινηθούν εύκολα από τον έναν επιστήμονα στον άλλο. Κάθε μαθητής θα πρέπει να έχει ένα τραπέζι με μερικά απλά αντικείμενα ως αφορμή για συζήτηση σχετικά με τον επιστήμονα που επέλεξε να αναπαραστήσει. Τα αντικείμενα αυτά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν μια σημαία, μερικές φωτογραφίες ή εξοπλισμό όπως ένα μικροσκόπιο. Οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί, η οικογένεια και οι φίλοι καλούνται να περιπλανηθούν γύρω από τα τραπέζια και να ρωτήσουν τους επιστήμονες για τη ζωή τους και τη συμβολή τους στην επιστήμη.

Ζητήστε από ορισμένους από τους επισκέπτες – όπως μαθητές από άλλες τάξεις ή εκπαιδευτικούς που δεν έχουν σχέση με τις φυσικές επιστήμες – να δώσουν τα υποκειμενικά τους σχόλια για την εκδήλωση σε μεμονωμένους μαθητές και στον εκπαιδευτικό. Εξάλλου, μόνο το “κοινό” μπορεί να σχολιάσει κατά πόσο οι προσπάθειες των επιστημόνων να επικοινωνήσουν μαζί τους ήταν επιτυχείς.

Αντί για τον “Διάδρομο των επιστημόνων”, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε εναλλακτικούς τίτλους για την εκδήλωση, όπως ” Αίθουσα επιστημόνων που έζησαν στο παρελθόν”, όπου οι επιστήμονες τοποθετούνται με χρονολογική σειρά όπως ένα ταξίδι στο χρόνο. Οι πιθανές παραλλαγές είναι ατελείωτες.