Ραντεβού στα τυφλά με το μάθημα των επιστημών Inspire article

Μετάφραση από Πεχτελίδου Αναστασία (Anastasia Pechtelidou). Ο καθηγητής Βιολογίας και Χημείας Werner Liese μιλάει στην Marlene Rau για τις προκλήσεις της πραγματοποίησης…

Ο Werner Liese δεν είναι ένας συνηθισμένος δάσκαλος- και οι μαθητές του δεν είναι επίσης συνηθισμένοι. Η ημέρα που ένας φίλος τον προσκάλεσε να παρακολουθήσει ένα μάθημα Χημείας στο σχολείο Carl-Strehl^w1 στο Μάρμπουργκ, στη Γερμανία, του άλλαξε ολόκληρη τη ζωή. Συνειδητοποίησε ότι χρησιμοποιώντας το χόμπι του, την ηλεκτρονική, θα μπορούσε όντως να κάνει τη διαφορά.

Ο Werner είχε μόλις τελειώσει την πρακτική του ως καθηγητής Βιολογίας και Χημείας και είχε αποκτήσει διδακτορικό δίπλωμα στην Ανόργανη Χημεία στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ. Έτσι, αποφάσισε να απευθυνθεί στον διευθυντή του σχολείου και να ζητήσει δουλειά: να εφαρμόσει τις γνώσεις του στη χρήση και ανάπτυξη εργαλείων για μαθητές με προβλήματα όρασης, ώστε να τους βοηθήσει να κάνουν πειραματική δουλειά στο μάθημα των επιστημών.

Ο Werner πήρε τη δουλειά και τα τελευταία 29 χρόνια έχει πετύχει τόσο ως δάσκαλος όσο και ως τεχνικός ανάπτυξης και έχει «φωτίσει» τις ζωές πολλών μαθητών.

«Είναι πολύ σημαντικό οι μαθητές να μπορούν να κάνουν τα δικά τους πειράματα. Αυτό, όχι μόνο τους βοηθάει να καταλάβουν το πώς δουλεύουν οι επιστήμονες- αλλά είναι και ο μόνος βιώσιμος τρόπος να ξεκαθαρίσεις πολύπλοκες έννοιες στα παιδιά- αλλιώς παραμένουν απλές θεωρίες. Αυτό κάνει όλη τη διαφορά.»

Σήμερα, το σχολείο Carl-Strehl φιλοξενεί περισσότερη τεχνολογία από ένα μέσο σχολείο: οι μαθητές κρατούν σημειώσεις κυρίως σε φορητό υπολογιστή. Οι μαθητές με προβλήματα όρασης χρησιμοποιούν ψηφιακούς μεγεθυντές για ανάγνωση κειμένου και οι τυφλοί μαθητές μπορούν να σαρώσουν ένα κείμενο, που είτε τους διαβάζουν δυνατά είτε τους παρουσιάζεται με ένα τερματικό Braille- μια ηλεκτρομηχανική συσκευή για επίδειξη μιας σειράς χαρακτήρων Braille κάθε φορά, υψώνοντας ακίδες πάνω σε μια επίπεδη επιφάνεια.

Όταν ξεκίνησε ο Werner, τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα. Δεν υπήρχε αρκετή τεχνολογική υποστήριξη για τους μαθητές του, πολύ περισσότερο για το μάθημα των επιστημών. Πολλά πειράματα έπρεπε να εξηγηθούν και οι μαθητές δεν είχαν την ευκαιρία να τα βιώσουν από πρώτο χέρι. Λίγο μετά ην πρόσληψή του ο Werner ξεκίνησε να αναπτύσσει ηλεκτρονικά εργαλεία για τη διδασκαλία των επιστημών σε παιδιά με προβλήματα όρασης. Ένας ηλεκτρονικός μηχανικός πλήρους απασχόλησης προσλήφθηκε για να βοηθήσει και δημιουργήθηκε ένα εργαστήριο ειδικά διαμορφωμένο για το σκοπό αυτό. «Δεν υπάρχει ούτε ένας προμηθευτής διδακτικού υλικού παγκοσμίως που να προσφέρει έτοιμο υλικό προσαρμοσμένο για τυφλούς μαθητές- η αγορά είναι απλά πολύ μικρή,» σημειώνει με λύπη του ο Werner. «Ήμουν πολύ τυχερός που για κάποιο διάστημα το σχολείο με απάλλαξε από την πλειονότητα των διδακτικών μου καθηκόντων, ώστε να μπορέσω να αφιερώσω το χρόνο μου στην ανάπτυξη αυτών των εργαλείων. Αυτό, σε συνδυασμό με αρκετές γενναιόδωρες επιχορηγήσεις, το κατέστησαν δυνατό.»

Τι ειδικές ανάγκες έχουν αυτοί οι μαθητές; «Φυσικά δε θα είχε νόημα να επικεντρωθείς για σειρά εβδομάδων στη χημεία των χρωστικών σε μια τάξη τυφλών μαθητών. Όμως βασικά, μπορείς να διδάξεις οποιοδήποτε επιστημονικό θέμα στο σχολείο μας, όπως και σε κάθε άλλο σχολείο. Για τα επίπεδα 5 έως 10 έχουμε προσαρμόσει το πρόγραμμα σπουδών στις ανάγκες των μαθητών μας, αλλά από το επίπεδο 11 και πάνω χρειάζεται να προετοιμαστούν για το γενικό απολυτήριο (Abitur), το οποίο τους επιτρέπει να εισαχθούν στο Πανεπιστήμιο. Οι ερωτήσεις εξέτασης είναι ίδιες για όλους τους μαθητές στο Ομοσπονδιακό κράτος, οπότε οι μαθητές μας πρέπει να μελετήσουν το ίδιο υλικό με τους συνομηλίκους τους. Μάλιστα, συνεργαζόμαστε με άλλα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στο Μάρμπουργκ για προσφορά συντονισμένων μαθημάτων για βλέποντες και τυφλούς μαθητές, σε αντικείμενα για τα οποία ο αριθμός μαθητών είναι μικρός.

«Η κύρια δουλειά του δασκάλου είναι να μετατρέψει την οπτική αντίληψη, ώστε να γίνει αντιληπτή από τους μαθητές με τις υπόλοιπες αισθήσεις τους- κυρίως την ακοή και την αφή. Παρόμοια εργαλεία επιστρατεύονται σε όλες τις επιστήμες, στη Χημεία όμως απαιτούνται οι πιο σύνθετες αναπροσαρμογές. Για τους μαθητές μας με προβλήματα όρασης χρησιμοποιούμε κάμερες με ειδικό οπτικό σύστημα που μεταφέρει λεπτομέρειες των πειραμάτων στην οθόνη του υπολογιστή. Έτσι., οι μαθητές μπορούν να εστιάσουν αρκετά ώστε να ακολουθήσουν εύκολα τα πειράματα που επιδεικνύονται από το δάσκαλο ή άλλους μαθητές. Στο κέντρο πολυμέσων και το εργαστήριο ηλεκτρονικής σχεδιάζουμε όργανα που μετατρέπουν το φως ή τα χρώματα σε ήχο ή συνθετικό λόγο: οι μαθητές ζυγίζουν τα χημικά με ειδικά εργαλεία ακριβείας, και εμείς συνδέουμε τα συνήθη όργανα μέτρησης με μεγάλες ψηφιακές οθόνες και ηχητικές εξόδους.

«Έπρεπε να μάθω πολλά σχετικά με την αναλογική και ψηφιακή ηλεκτρονική, όπως και το σχέδιο σε ηλεκτρονικό υπολογιστή, ώστε να μπορώ να διαχειρίζομαι πιο πολύπλοκα έργα, όπως μια ψηφιακή προχοΐδα, η οποία για πρώτη φορά επιτρέπει σε τυφλούς ανθρώπους να πραγματοποιούν ακριβή τιτλοποίηση. Προσαρμόσαμε μια συνηθισμένη προχοΐδα σε μια διασυνδετική διάταξη ηλεκτρονικού υπολογιστή που στέλνει τα δεδομένα σε έναν προσαρμογέα που φτιάξαμε, ο οποίος έχει ηχητική έξοδο και μια πολύ μεγάλη οθόνη. Η σύζευξη της προχοΐδας με το πρόγραμμα εγγραφής δεδομένων επιτρέπει στους μαθητές να παράγουν όχι μόνο πίνακες, αλλά και γραφικές αναπαραστάσεις των δεδομένων. Αυτά μπορούν έπειτα να γίνουν διαθέσιμα στην αφή μέσω εκτύπωσης σε ειδικό χαρτί, το οποίο φουσκώνει όταν είναι σε συνδυασμό με μελάνι και θέρμανση.»

«Πολλά από τα εργαλεία που κατασκευάσαμε στο εργαστήριο δεν είναι διαθέσιμα πουθενά αλλού. Ωστόσο, δύο από τα όργανα που αναπτύξαμε είναι και εμπορικά διαθέσιμα: ένα ομιλών ψηφιακό πολύμετρο και ένα «οπτικόφωνο»- ένα όργανο που μετρά την ένταση του φωτός και την ηλεκτρική αγωγιμότητα και τη μεταφράζει σε ήχους διαφορετικών τόνων.»

Ένα άλλο έργο για το οποίο ο Werner είναι πολύ περήφανος είναι το πρόγραμμα LiTeX^w2, στο οποίο εργάζεται τα τελευταία εννέα χρόνια. Είναι σήμερα το πιο περιεκτικό εργαλείο γραφής γερμανικής γλώσσας για ανθρώπους τυφλούς και με προβλήματα όρασης. «Είναι μια διαδικτυακή ελεύθερη πλατφόρμα για το Microsoft WordTM που επιτρέπει την απλή ενσωμάτωση τύπων, εξισώσεων, στερεοχημικών τύπων και συμβολισμών Lewis για μαθηματικά, φυσική και χημεία, και προσφέρει έναν αριθμό σημαντικών βοηθητικών λειτουργιών για γραφή απλού κειμένου, που δεν ήταν διαθέσιμες παλαιότερα. Ακόμη και αρκετοί βλέποντες τη βρίσκουν χρήσιμη.»

Ο Werner είναι πολύ δραστήριος και εκτός σχολικού περιβάλλοντος. Όταν ο επιβλέπων καθηγητής του Διδακτορικού του ίδρυσε το διδακτικό εργαστήριο Chemikum^w3στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ, προσκάλεσαν τον Werner να αναπτύξει πειράματα και αναπροσαρμογές που θα δώσουν τη δυνατότητα σε άτομα με προβλήματα όρασης να χρησιμοποιούν το εργαστήριο. Το εργαστήριο αυτό πειραματικής χημείας είναι ανοιχτό για οποιονδήποτε ηλικίας τεσσάρων ετών και άνω- σχολικές τάξεις, ομάδες ή πρόσωπα- θέλει να παρακολουθήσει επιδείξεις ή να λάβει μέρος σε βιωματικά πειράματα.

Αυτό το έργο εκπληρώνει τις φιλοδοξίες του Werner για την επιστημονική εκπαίδευση: «ο καθένας μπορεί να απολαμβάνει την επιστήμη. Όμως είναι εξαιρετικά σημαντικό για τους δασκάλους να είναι δημιουργικοί στη χρήση του εξοπλισμού. Αυτό αληθεύει όχι μόνο σε ένα σχολείο όπως το δικό μας, αλλά σε κάθε τάξη. Εξάλλου, αυτός ή αυτή πρέπει να είναι παθιασμένος και να μεταδίδει αυτόν τον ενθουσιασμό του στους μαθητές.» Οι μαθητές του Werner αποδεικνύουν την επιτυχία του- ένας από τους πρώην μαθητές του, ένα τυφλό αγόρι, αποφοίτησε από το Τμήμα Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ, ενώ ένας άλλος μαθητής με πρόβλημα όρασης έλαβε Διδακτορικό δίπλωμα στη Χημεία. Ο Werner έχει πετύχει το σκοπό του: έκανε την επιστήμη πιο προσβάσιμη σε όλους- ακόμη και στους μη βλέποντες.

Το Σχολείο Carl-Strehl

Το σχολείο Carl-Strehl είναι το μοναδικό σχολείο για τυφλούς και με προβλήματα όρασης μαθητές στις Γερμανόφωνες χώρες, που παρέχει εκπαίδευση δευτεροβάθμιου επιπέδου ξεκινώντας από το επίπεδο 5 (ηλικία 11 ετών). Προκειμένου να καλύψει μια τόσο μεγάλη γεωγραφική περιοχή, είναι ανάγκη να είναι εσωτερικό σχολείο. Αποτελεί τμήμα του Γερμανικού Ινστιτούτου για Τυφλούς (Deutsche Blindenstudienanstalt)^w4 που επίσης προσφέρει προγράμματα εκπαίδευσης για τυφλούς ενήλικες, μια βιβλιοθήκη γλώσσας Braille, ηχητικά βιβλία, και έναν εκδοτικό οίκο για βιβλία Braille.

Το Ινστιτούτο ιδρύθηκε το 1916 για να ικανοποιήσει τις ανάγκες πολλών νεαρών ανδρών που είχαν χάσει την όρασή τους στον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Σήμερα, οι 300 μαθητές του σχολείου, οι οποίοι χωρίζονται σε μικρές ομάδες των 8-12 μαθητών, καταφθάνουν σε διάφορες ηλικίες και για διαφορετικούς λόγους- κάποιοι έχουν γεννηθεί τυφλοί ή με πρόβλημα όρασης, άλλοι έχουν σταδιακά χάσει την όρασή τους εξαιτίας κάποιας ασθένειας, ενώ άλλοι είχαν κάποιο ατύχημα.

Το σχολείο Carl-Strehl έχει ένα εύρος από παραρτήματα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Μετά το επίπεδο 10 (στην ηλικία των 16) οι μαθητές μπορούν να διαλέξουν τρία χρόνια γενικής εκπαίδευσης που οδηγούν στο Abitur, το οποίο τους επιτρέπει να σπουδάσουν οποιοδήποτε αντικείμενο στο Πανεπιστήμιο. Για τους μαθητές αυτούς, το σχολείο προσφέρει ένα προαιρετικό αναλυτικό πρόγραμμα στα οικονομικά. Εναλλακτικά, μαθητές που θέλουν να σπουδάσουν κοινωνιολογία ή οικονομικά στο Πολυτεχνείο (Fachhochschule) μπορούν να διανύσουν δύο ή τρία χρόνια επικεντρώνοντας στα αντικείμενα αυτά.

Επιπρόσθετα, το σχολείο προσφέρει ένα πλήρες διετές πρόγραμμα σπουδών τεχνικής εκπαίδευσης, ώστε να προετοιμάσει τους μαθητές για ένα εύρος επαγγελμάτων στην τεχνολογία της πληροφορίας ή στον τομέα των γραμματέων ξένων γλωσσών.

Το σχολείο Carl-Strehl επίσης παρέχει συμβουλευτική και πρακτική βοήθεια για μαθητές τυφλούς και με προβλήματα όρασης από άλλα σχολεία.

Εκτός τάξης, οι μαθητές μπορούν να επιλέξουν από μια ποικιλία εξωδιδακτικών δραστηριοτήτων, όπως θέατρο, χορωδία, ροκ μουσική, ιππασία, ποδόσφαιρο, τζούντο, κολύμπι, γυμναστική, κηπουρική, εκδρομές για παρατήρηση νυχτερίδων, ή συμμετοχή στον περιβαλλοντικό σύλλογο που έχει εγκαταστήσει στο σχολείο ηλιακό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Download

Download this article as a PDF