Συνέντευξη με τον Lewis Wolpert Understand article
Μετάφραση του Χαράλαμπου Κατσούλα (Haralabos Katsoulas) Ο Καθηγητής Lewis Wolpert συζητά τις αμφιλεγόμενες ιδέες του σχετικά με τα πιστεύω του, την εκπαίδευση θετικών επιστημών…
Χορηγία εικόνας από EMBL
Photo Lab
Όπως και να περιγράψει κάποιος τον Lewis Wolpert, να βεβαιωθεί ότι δε θα τον αποκαλέσει φιλόσοφο. Ο διακεκριμένος παρουσιαστής και καθηγητής Αναπτυξιακής Bιολογίας από το University College του Λονδίνου, Ηνωμένο Βασίλειο, δε διαθέτει υπομονή για τον συγκεκριμένο λόγο «Η φιλοσοφία της επιστήμης δεν είναι χρήσιμη και δεν παρέχει πληροφορίες για την διαδικασία της επιστήμης. Kανένας επιστήμονας δεν την λαμβάνει υπόψην».
Στην πραγματικότητα, για τα περισσότερα θέματα, ο καθηγητής Wolpert δε φοβάται να εκφράσει τη γνώμη του. Ψυχανάλυση; Μη κατανοητή Μεταμοντερνισμός; ‘Αυτό είναι χειρότερο και από αγνωστικιστή, με τίποτα’ ‘Τηλεπάθεια;.. όχι θεέ μου όχι’. Και όλα αυτά σε μια συνομιλία μόλις μιας ώρας στην οποία καθόρισε τον κόσμο στα σωστά του όρια με ένα ευθύ και ανανεωτικό τρόπο.
Συγγραφέας του πρόσφατου bestseller Έξι απίθανα γεγονότα πριν από το πρωινό: Η εξελικτική προέλευση των Πιστεύω (Six Impossible Things BeforeBreakfast: the Evolutionary Origins of Belief), ο Καθηγητής Wolpert είναι ένας επιστήμονας με διαχρονικό ενδιαφέρον στον αποτελεσματικό και ευθύ τρόπο επικοινωνίας της επιστήμης καθώς και τη μελέτη της ανθρώπινης ψυχολογίας.
Παρόλο που διαθέτει καλά διαμορφωμένη και έντονα εκφρασμένη άποψη για θέματα όπως είναι η θρησκεία, η ευθανασία, η διδασκαλία της επιστήμης αλλά και η ύπαρξη φαντασμάτων, ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο – δεν είναι μισαλλόδοξος. “Η θρησκεία, οι πεποιθήσεις, η ύπαρξη των UFO – όλα είναι πακέτα από πιστεύω, και αν καταλάβεις το λόγο που οι άνθρωποι θέλουν ή πρέπει να τα πιστέψουν, τότε είναι εντάξει. Αυτό μας ενδιαφέρει είναι ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι πιστεύουν, αντί εάν αυτό που πιστεύουν είναι αληθινό.
“I’m not against religion,” he explains. “Invoking God to explain evolution and the origin of life doesn’t help one iota, but it makes people feel better. That’s the point, you see? I’m only against religion when it starts to interfere with other things, like telling people they can’t use contraception, or banning abortion, or stopping euthanasia. These bloody religious nuts in Parliament! Nobody else, other than the Catholic Church, ever went around saying a fertilised egg was a human being, and now people are starting to believe it. Authority plays a big role in our beliefs.”
Αν και το βιβλίο περιγράφτηκε στην Αγγλική εφημερίδα TheObserver ως θετικά αποδεκτό από αυτούς που έχουν υποφέρει πολλά χρόνια από τα μηνύματα του Θεού τα οποία με το ζόρι επιβάλλονται από του θρησκόληπτους, ο Καθηγητής Wolpert δεν υιοθετεί μια θέση έναντι της Εκκλησίας όπως κάνει ο συνάδελφός του Richard Dawkins στο βιβλίο του SixImpossibleThingsBeforeBreakfastΙ στο οποίο καταλήγει ότι αποκλειστικά οι άνθρωποι έχουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται την έννοια του αίτιου και του αποτελέσματος. Αυτό μας επιτρέπει να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο ως σύνθετες έννοιες, να σχεδιάζουμε και να χρησιμοποιούμε εργαλεία, να έχουμε πιστεύω και να ασκούμε την επιστήμη, γεγονός που μας οδηγεί στο να βρίσκουμε εξηγήσεις για το καθένα. Κάθε κουλτούρα έχει τα δικά της πιστεύω για την αιτία των πραγμάτων, συνήθως πιστεύοντας σε Θεούς οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να θέτουν γεγονότα σε κίνηση.
‘Δεν είμαι εναντίον της Θρησκείας’ εξηγεί. ‘Υιοθετώντας το Θεό για να εξηγήσει την εξέλιξη και την προέλευση της Ζωής δεν επεξηγεί στο ελάχιστο, αλλά κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται καλύτερα. Και αυτός είναι ο στόχος, καταλαβαίνει; Είμαι εναντίον της Θρησκείας μόνο όταν αρχίζει να παρεμβαίνει σε άλλα πράγματα, όπως λέγοντας στους ανθρώπους να μη χρησιμοποιούν μέτρα αντισύλληψης ή η απαγόρευση των εκτρώσεων ή η παρεμπόδιση της ευθανασίας. Αυτή οι απαράδεκτοι θρησκόληπτοι στη Βουλή! Κανένας άλλος εκτός από τη Καθολική Εκκλησία δεν δήλωσε ποτέ ότι ένα γονιμοποιημένο ωάριο είναι ένα ανθρώπινο ον, και τώρα το κοινό αρχίζει να το πιστεύει. Οι Αρχές παίζουν σημαντικό ρόλο στα πιστεύω μας’.
Προς το παρόν εργάζεται σε ένα νέο βιβλίο με θέμα το κύτταρο, το οποίο απευθύνεται στο ευρύ κοινό, και είναι ο συγγραφέας ενός βασικού επιστημονικού εγχειριδίου με τίτλο, Ο Θρίαμβος του Εμβρύου.
Ως υποστηρικτής της ξεκάθαρης και διάφανης επικοινωνίας της επιστήμης, ο Καθηγητής Wolpert έχει πολλά να πει σχετικά με τον τρόπο που διδάσκεται η επιστήμη στα σχολεία. ‘Στη Βρετανία, τουλάχιστον, έχουν την απαράδεκτη ιδέα ότι οι μαθητές θα πρέπει να συζητούν την ηθική της επιστήμης. Πώς μπορείς να συζητάς το θέμα των Αρχέγονων Κυττάρων και την Κλωνοποίηση εάν δεν γνωρίζεις τίποτα από την Αναπτυξιακή Βιολογία; Δεν περιγράφεται με λόγια πόσο παράλογο είναι. Πρόκειται για πνευματικό αυνανισμό για να δανειστώ μια φράση από τον MarkTwain!
‘Αυτό που πρέπει να μάθουν τα παιδιά είναι κάτι για τη διαδικασία της επιστήμης…πώς έγιναν στην πραγματικότητα οι ανακαλύψεις, η ιστορία των πραγμάτων αντί να παρουσιάζονται ως τελικά επιτεύγματα σε σχολικά εγχειρίδια. Θα πρέπει να διδάσκονται για τις κλινικές δοκιμές, τη δημοσίευση με τη διαδικασία της κρίσης από συναδέλφους, και τι σημαίνει να είσαι επιστήμονας και το πιο βασικό ότι η επιστήμη είναι μια ομαδική διαδικασία, όπου πολυάριθμοι επιστήμονες προσπαθούν να πείσουν ο ένας τον άλλο για τις θεωρίες τους. Εάν η ιστορία ξαναγραφόταν, τα επιτεύγματα θα παρέμεναν τα ίδια αλλά τα ονόματα όχι. Η διδασκαλία των θετικών επιστημών πάσχει σε μεγάλο βαθμό τη συγκεκριμένη στιγμή.
‘Θα ήταν επίσης πολύ χρήσιμο για τα παιδιά να διδαχθούν ότι η επιστήμη πηγαίνει αντίθετα προς τη κοινή αντίληψη. Δεν είναι κοινή αντίληψη ότι η γη περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο και όχι το αντίθετο. Η Επιστήμη είναι ενάντια στα συνηθισμένα, και πρέπει να το μαθαίνουν αυτό, και βέβαια ότι οι Θετικές επιστήμες είναι δύσκολες. Θα τους κάνει να νιώσουν πολύ καλύτερα.
Ορισμένα από τα πράγματα τα οποία δηλώνει εναντιώνονται στον ίδιο του τον εαυτό. ‘Οι μοριακές εργασίες που κάνετε στο Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας, είναι έξω από το πεδίο μου. Αυτή είναι αληθινή Μοριακή Βιολογία, κυνηγώντας υποκινητές και υβρίδια και DNA έρευνα…δεν μπορώ να το κάνω αυτό…δεν το καταλαβαίνω, καταλαβαίνεις,’ μας εξομολογείται με έναν ψίθυρο. ‘Όταν κοιτάς τώρα τα επιστημονικά περιοδικά, μπορείς να αποκοιμηθείς, είναι όλα τόσο λεπτομερή. Εκτός αν πρόκειται για το σύστημα μελέτης στο οποίο ήδη εργάζεσαι, δεν πρόκειται να ασχοληθείς καθόλου, δεν συμφωνείς; Είναι πολύ βαρετά, τα επιστημονικά περιοδικά! είπα σε ένα από τους εκδότες – δεν θα πω σε ποιον – Jim είπα Πετάω σχεδόν όλα τα τεύχη αμέσως! Λεπτομέρειες! Ατελείωτεςλεπτομέρειες! Δενείναισημαντικέςαλλάποιοςνοιάζεται. Τον παλιό καιρό αυτό που κοιτάζαμε ήταν οι βασικές αρχές. Είχεμεγάληπλάκα. Τώρα είναι διαφορετικά.’
Ο χρόνος μας τελείωσε, αλλά θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε. Καθώς ο Καθηγητής Wolpert ετοιμάζεται για να φύγει, προσθέτει: ‘Ξέρεις, το ωραίο πράγμα με το να είσαι ηλικιωμένος είναι ότι μπορείς να λες ακριβώς αυτό που θέλεις, και να είσαι όσο κακότροπος θέλεις.’
Lewis Wolpert
Ο Lewis Wolpert είναι συγγραφέας, εκφωνητής και καθηγητής Βιολογίας Εφαρμοσμένης Ιατρικής στο Τμήμα Ανατομίας και Αναπτυξιακής Βιολογίας στο University College London, Ηνωμένο Βασίλειο, όπου τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στους μηχανισμούς οι οποίοι εμπλέκονται στην ανάπτυξη του εμβρύου.
Γεννήθηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ το 1929, και αρχικά εκπαιδεύτηκε ως πολιτικός μηχανικός αλλά άλλαξε σε έρευνα στην Κυτταρική και Αναπτυξιακή Βιολογία στο King’s College του Λονδίνου το 1955. Το 1966 εκλέχτηκε Καθηγητής Βιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Νοσοκομείου του Middlesex. Εκλέχτηκε Μέλος της Βασιλικής ακαδημίας το 1980 και του απονεμήθηκε ο τίτλος του Κυβερνήτη της Βρετανικής Αυτοκρατορίας το 1990.
Σήμερα, αυτός και η ερευνητική του ομάδα εργάζονται σε διάφορα ερωτήματα. Μαζί με τον Michel Kerszberg από το Ινστιτούτο Παστέρ στο Παρίσι, Γαλλία, διερευνούν το βαθμό στον οποίο η διάχυση προσδιορίζει την χωρική οργάνωση του αναπτυσσόμενου εμβρύου. Μπορούν τα κύτταρα να αναγνωρίσουν έγκυρα διαβαθμίσεις χημικών συγκεντρώσεων και να τις χρησιμοποιήσουν για να καθορίσουν το πρότυπο ενός οργανισμού, για παράδειγμα το άκρο ενός σπονδυλωτού ή το φτερό μιας μύγας?
Άλλο ένα πεδίο που ενδιαφέρει τον Lewis είναι η εξέλιξη της ίδιας της ανάπτυξης. Αυτός και οι συνεργάτες του έχουν προτείνει ένα νέο μοντέλο για την προέλευση των πολυκύτταρων οργανισμών: σε δύσκολες στιγμές τα κύτταρα μπορεί να έτρωγαν το ένα το άλλο, με αποτέλεσμα να προκύψουν πολυκύτταροι οργανισμοί οι οποίοι είχαν πλεονέκτημα σε σχέση με τους μονοκύτταρους ανταγωνιστές τους. Ενδιαφέρεται επιπλέον και για την εξέλιξη νυμφικών σταδίων αλλά και την προέλευση της γαστριδίωσης (όταν η επιφάνεια της εμβρυονικήε μάζας των κυττάρων διπλώνει προς τα μέσα, δημιουργώντας έναν πολυεπίπεδο οργανισμό). ‘Δεν είναι γέννηση, γάμος ή θάνατος, αλλά γαστριδίωση, η οποία είναι η πιο σημαντική στιγμή της ζωής’ έχει αναφερθεί ότι έχει δηλώσει.
Ενδιαφέρεται επίσης για την εξελικτική ψυχολογία της κατάθλιψης. Εάν η θλίψη είναι ένα συναίσθημα προσαρμογής (πχ. μπορεί να είναι ωφέλιμο) και η κατάθλιψη είναι η παθολογική θλίψη, πιθανόν η αρνητικότητα των καταθλιπτικών ασθενών είναι ένας τρόπος για να δικαιολογούν την παθολογική τους θλίψη?
Έξω από το εργαστήριο, ο Lewis έχει παρουσιάσει τις θετικές επιστήμες τόσο στο ραδιόφωνο όσο και στην τηλεόραση, και ηγήθηκε για πέντε χρόνια την Επιτροπή του Ηνωμένου Βασιλείου για την Κατανόηση της Επιστήμης από το Ευρύ Κοινό. Έγραψες για την εμπειρία του σχετικά με την Κλινική Κατάθλιψη στο βιβλίο Malignant Sadness: The Anatomy of Depression, το οποίο δημοσιεύτηκε από το Faber το 1999. Αυτό αποτέλεσε τη βάση για μια σειρά προγραμμάτων στην τηλεόραση του Ηνωμένου Βασιλείου οι οποίες ονομάστηκαν Ζωντανή Κόλαση, και τις οποίες παρουσίαζε ο ίδιος ο Lewis. Άλλα του βιβλία περιλαμβάνουν το Πάθος για τις Επιστήμες και το Μυαλά με Πάθη, και τα δύο με τον Alison Richards, τα οποία αποτελούν συλλογές από συνεντεύξεις με επιστήμονες, που δημοσιευτήκαν από την Oxford University Press το 1988 και το 1997, αντίστοιχα. Η Κυριαρχία του Εμβρύου εκδόθηκε από την Oxford University Press το 1991 και η Η Αφύσικη φύση των Επιστημών εκδόθηκε από το Faber το 1992. Οι Αρχές της Ανάπτυξης, στο οποίο είναι ο βασικός συγγραφέας, εκδόθηκε από τον Faber Current Biology το 1998. Από το 2001-2005, ήταν σταθερός συνεργάτης στη στήλη της Επιστήμης και Τεχνολογίας της Αγγλικής εφημερίδας The Independent. Το τελευταίο του βιβλίο είναι το Έξι απίθανα γεγονότα πριν από το πρωινό: Η εξελικτική προέλευση των Πιστεύω, το οποίο εκδόθηκε το 1006. Ανακηρύχθηκε Μέλος της Βασιλικής Society Φιλολογίας το 1999.
Resources
- Η μελέτη του Lewis Wolpert το 2002 για την υπευθυνότητα των επιστημόνων έναντι της κοινωνίας είναι διαθέσιμη στο δικτυακό τόπο των Βραβείων Νόμπελ: http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/articles/wolpert/
Review
Αναγνώστες οι οποίο δεν είναι εξοικειωμένοι με το έργο του Lewis Wolpert θα πρέπει να διαβάσουν αρχικά το βιογραφικό σημείωμα και στη συνέχεια να διαβάσουν τη συνέντευξη προκειμένου να μάθουν τις απόψεις του αναγνωρισμένου επιστήμονα και παρουσιαστή των θεωρητικών επιστημών. Οι προκλητικές δηλώσεις για την εκπαίδευση των θετικών επιστημών στον αληθινό κόσμο, η επικοινωνία, τα θρησκευτικά πιστεύω και η ηθική θα πρέπει να δημιουργήσουν συζητήσεις και προβληματισμούς σχετικά με την αναθεώρηση της ύλης που διδάσκεται στα σχολεία καθώς και η σωστή εφαρμογή τους στις αίθουσες διδασκαλίας.
Αυτό το άρθρο μας εισάγει στην ανθρώπινη διάσταση της επιστήμης, στην περίπτωση της εμβρυολογίας. Είναι εφαρμόσιμη σε πολλά θέματα, για παράδειγμα στη φιλοσοφία της επιστήμης, στην επιστήμη και ηθική, επικοινωνία της επιστήμης, την επιστήμη και τη θρησκεία καθώς και στη θρησκεία ή στην επιστήμη στο μέλλον.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μια αντιπαράθεση για τις διαφορές μεταξύ επιστήμης και ψευδοεπιστήμης ή ως βάση για μια συζήτηση για τις απόψεις ενός επιστήμονα.
Πιθανές ερωτήσεις κατανόησης περιλαμβάνουν τις κάτωθι:
- Ποια είναι τα κύρια συμπεράσματα για τους ανθρώπους στα οποία καταλήγει ο Lewis Wolpert στο βιβλίο του Έξι απίθανα γεγονότα πριν από το πρωινό: Η εξελικτική προέλευση των Πιστεύω?
- Συμφωνείτε με την άποψη του δημοσιογράφου για τον Lewis Wolpert ότι “ένα πράγμα είναι βέβαιο – δεν είναι bigot”? Δώστε επιχειρήματα για την απάντησή σας.
- Με ποιο τρόπο ο Lewis Wolpert πιστεύει ότι η εκπαίδευση στις θετικές επιστήμες μπορεί να βελτιωθεί?
- ‘Ξέρεις, το ωραίο πράγμα με το να είσαι ηλικιωμένος είναι ότι μπορείς να λες ακριβώς αυτό που θέλεις, και να είσαι όσο κακότροπος θέλεις.’ Συμφωνείτε με αυτή τη δήλωση; Εάν όλοι συμφωνούσαν με αυτή την άποψη, η ζωή θα γινόταν πολύ δύσκολη για τους επιστήμονες που θα προσπαθούσαν να βοηθήσουν τον ηλικιωμένο πληθυσμό?
Marie Walsh, Δημοκρατία της Ιρλανδίας