Τι ερευνάς? Οδοντόκρεμα? Inspire article

Μετάφραση Βαγγέλης Κολτσάκης (Vangelis Koltsakis). Η Linda Sellou, μια Γαλλίδα υποψήφια διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ στο Ηνωμένο Βασίλειο (Bristol University, UK) λέει στον Sai…

Πότε άρχισες να ενδιαφέρεσαι για την επιστήμη; Αυτό το ενδιαφέρον προκλήθηκε από κάποιο συγκεκριμένο γεγονός; Η Linda θυμάται:

“Ήταν όταν πήγα για πρώτη φορά στην πόλη της επιστήμης [la cité de la science], στο Παρίσι. Ήμουν πολύ νέα (ακόμη στο δημοτικό σχολείο) αλλά θυμάμαι ότι γοητεύθηκα από τις αντιδράσεις, στις οποίες γινόταν αλλαγές χρωμάτων, και σκεφτόμουν ότι το υγρό άζωτο φαινόταν πολύ δροσερό! Από τότε, το ενδιαφέρον μου αυξήθηκε βαθμιαία ως το γυμνάσιο, όπου ανακάλυψα ότι το φαγητό και τα καλλυντικά είχαν σχέση με τη Χημεία!”

Τα περισσότερα κορίτσια αγαπούν το μέικαπ τους, αλλά πόσα θα έκαναν τη σύνδεση ανάμεσα στη χημεία και στα καλλύντικά, και πόσα νεαρά κορίτσια εμπνέονται έτσι ώστε να σπουδάσουν επιστήμη μετά το σχολείο; H Linda νιώθει πως είναι ένα πολύ τυχερό άτομο. Η σχολική επιστήμη όχι μόνο της επέτρεψε να ανακαλύψει τι είναι η επιστήμη, αλλά την έκανε περισσότερο προσβάσιμη και της έδειξε πως η επιστήμη εφαρμόζεται στην καθημερινή ζωή. Ήταν ακόμη πιο ενθουσιασμένη όταν έφτασε ο καιρός για πρακτική εργασία. Και χωρίς τη σχολική επιστήμη, η Linda δεν θα βρισκόταν εδώ που βρίσκεται σήμερα, απολαμβάνοντας την επιστημονική έρευνα.

“Η επιστήμη είναι παντού γύρω σου, θα ήθελα να μπορώ να καταλαβαίνω τι συμβαίνει στη ζωή μου!”

Όταν οι περισσότεροι από εμάς σκεφτόμαστε για καλλυντικά, στο μυαλό έρχονται σκιές ματιών, μάσκαρα και έντονο κόκκινο κραγιόν. Κανείς δεν σκέφτεται την οδοντόκρεμα. Αλλά υπάρχουν επιστήμονες που ερευνούν τις ιδιότητες και τα συστατικά της οδοντόκρεμας, και η Linda είναι ένας από αυτούς. Επί του παρόντος, ερευνά τη λειαντικότητα της οδοντόκρεμας: συγκεκριμένα, τη σκληρότητα σωματιδίων πυριτίου που περιέχονται στις οδοντόκρεμες. Μελετά τη δομή αυτών των σωματιδίων και πως αυτά τρίβουν την επιφάνεια των δοντιών. Για τους κατασκευαστές οδοντόκρεμας, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουν όσο το δυνατό περισσότερες πληροφορίες για τα συστατικά της. Η οδοντόκρεμα λειτουργεί αφαιρώντας το στρώμα πρωτεϊνών που σχηματίζεται στην επιφάνεια των δοντιών μετά την έκθεσή τους σε σάλιο, καταπολεμώντας τη δημιουργία τερηδόνας. Για να αφαιρεθεί αυτό το στρώμα χρειάζεται μια λειαντική οδοντόκρεμα, αλλά όχι τόσο λειαντική που να φθείρει την οδοντίνη (στα όρια των ούλων).

Η Linda ξεκίνησε παρασκευάζοντας και χαρακτηρίζοντας μια βάση οδοντόκρεμας που αποτελούνταν από πυρίτιο, σορβιτόλη, πολυαιθυλενική γλυκόλη, θειϊκό νάτριο, καρβοξυμεθυλοκυτταρινικό νάτριο και νερό. Στις οδοντόκρεμες του εμπορίου προστίθενται επίσης αρωματικά και φθόριο. Η Linda ελέγχει in vitro την ικανότητα καθαρισμού και λείανσης της βάσης οδοντόκρεμας που παρασκεύασε, χρησιμοποιώντας μια μηχανή βουρτσίσματος με πλευρικές κινήσεις. Θα ήταν δυνατό να ελεγχθεί η οδοντόκρεμα χρησιμοποιώντας κομμάτια οδοντίνης από βγαλμένα αληθινά δόντια, αλλά η Linda βρήκε πρακτικότερο να χρησιμοποιήσει ένα μοντέλο από ακρυλικό γυαλί (Perspex), το οποίο έχει παρόμοιες φυσικές ιδιότητες με αυτές της οδοντίνης. Για τον έλεγχο της ικανότητας λείανσης, βουρτσίζει μια πλάκα Perspex για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα χρησιμοποιώντας την οδοντόκρεμα, και στη συνέχεια υπολογίζει το δείκτη λείανσης ποσοτικοποιώντας την ανακλαστικότητα της πλάκας Perspex πριν και μετά το βούρτσισμα. Για να μετρήσει το πόσο αποτελεσματική είναι η οδοντόκρεμα στο καθάρισμα των δοντιών, η Linda πραγματοποιεί παρόμοιους ελέγχους χρησιμοποιώντας βαμμένο υδροξυαπατίτη (κρυστάλλους απατίτη από ασβέστιο και φωσφορικό άλας [Ca10(PO4)6(OH)2]), το οποίο είναι το κύριο συστατικό της αδαμαντίνης. Συγκρίνοντας διαφορετικές βάσεις οδοντόκρεμας που περιέχουν διαφορετικούς τύπους σψματιδίων πυριτίου, η Linda μπορεί να βρεί τα ιδανικά συστατικά για οδοντόκρεμα. “Βασικά, το θέμα είναι να εξασφαλιστεί μέγιστος καθαρισμός των δοντιών και ελάχιστο γδάρσιμο. Το βρίσκω ενδιαφέρον, απλά επειδή άμεσα αγγίζει τον καθέναν – δυο φορές τη μέρα!”

Η Linda πάντα ήξερε ότι ήθελε να σπουδάσει χημεία. Μετά το απολυτήριο λυκείου (Baccalaureat), έδωσε εξετάσεις για να μπει στο Πανεπιστήμιο, στη σχολή «Ecole Nationale Supérieure de Chimie de Lille», για να σπουδάσει φυσικοχημεία. Στο τελευταίο έτος των σπουδών της, μετακινήθηκε στο University of Bristol, UK, με το πρόγραμμα ERASMUS. Το ερευνητικό της θέμα ήταν στα αρώματα με βάση στο Bristol Colloid Centre. Και όταν, στο τέλος της χρονιάς, το Bristol Colloid Centre πρότεινε στη Linda την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής στην έρευνα οδοντόκρεμας, η Linda δεν δίστασε να αποδεχτεί την πρόταση.

Η Linda ήταν πολύ τυχερή στο πως ήρθαν τα πράγματα. Καταλαβαίνει ότι οι άλλοι μπορεί να μην είναι τόσο τυχεροί, αλλά τους συμβουλέύει να μη τα παρατάνε: “Επιμένετε σε αυτό που θέλετε να κάνετε και μην αποθαρρύνεστε από αυτά που σας λένε”. Η Linda συστήνει σε οποιονδήποτε που επιθυμεί να ακολουθήσει παρόμοια καριέρα ότι χρειάζεται να σκεφτεί για αρκετό χρόνο για το σε ποιο πεδίο θέλει να εξειδικευθεί και να επιλέξει το κατάλληλο σχολείο και τα κατάλληλα επιστημονικά πρότζεκτς. Φυσικά, είναι χρήσιμο να μιλάει κανείς και με σχετικούς ανθρώπους του πεδίου ενδιαφέροντος.

Η Linda πιστεύει ότι το υπόβαθρο, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση και η εκπαίδευση δεν θα έπρεπε να εμποδίζουν κανέναν σπουδαστή να ακολουθήσει τα όνειρά του. «Προέρχομαι από τα προάστια του Παρισιού (‘banlieue’), όπου κατά παράδοση ζουν μετανάστες, με οικογένειες εξαιρετικά χαμηλού εισοδήματος. Αυτές οι περιοχές συχνά χαρακτηρίζονται ως ευαίσθητες και είναι οι περιοχές στις οποίες έγιναν οι γνωστές βίαιες ταραχές το 2005. Εξαιτίας της κατάστασης στην οποία μεγαλώνουν τα παιδιά, δεν γνωρίζουν πάντα τις προοπτικές που υπάρχουν στην εκπαίδευση ή αποθαρρύνονται πριν ακόμη ξεκινήσουν. Δυστυχώς, κάποιοι εκπαιδευτικοί υποεκτιμούν τις δυνατότητες των μαθητών αυτών των περιοχών και δεν πιστεύουν ότι αυτοί είναι ικανοί για παραπέρα σπουδές.

“Στο λύκειο, οι καθηγητές των μαθηματικών και της φυσικής μου είπαν ότι δεν είμαι αρκετά καλή ώστε να κάνω αίτηση για ‘classes préparatoires’ ή να γίνω ‘ingénieure’ στη χημεία [‘Classes préparatoires’ είναι προπαρασκευαστικές τάξεις τις οποίες παρακολουθεί ένας απόφοιτος του λυκείου πριν δώσει εξετάσεις για να εισαχθεί στο πανεπιστήμιο. ‘Ingénieur’ είναι ο πτυχιούχος πανεπιστημίου]. Η μόνη ενθάρρυνση που είχα ήταν από τον καθηγητή μου των Γαλλικών! Οι γονείς μου, ωστόσο, μου παρείχαν πολλή υποστήριξη, αν και δεν γνώριζαν απολύτως τίποτε σχετικά με την επιστήμη ή ακόμη για την ανώτατη εκπαίδευση. Η μητέρα μου είναι μια απλή νοικοκυρά και ο πατέρας μου ένας μπογιατζής. Μετανάστευσαν από την Αλγερία πριν από 40 χρόνια, αλλά πάντα μου έδιναν κουράγιο, αν και δεν καταλάβαιναν τι ακριβώς έκανα. Για να είμαι ειλικρινής, στην αρχή ήμουν λίγο μπερδεμένη με τα συγκρουόμενα μηνύματα, αλλά αποφάσισα να μην ακούσω τους καθηγητές και να δουλέψω ακόμη πιο σκληρά”

Σήμερα, η κατάσταση στα σχολεία στα προάστια του Παρισιού (‘banlieue’) απέχει πολύ από το να είναι τέλεια αλλά έχουν γίνει βελτιώσεις, όπως περισσότερη διδασκαλία και συμβουλευτική σε μόνιμη βάση στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η Linda πιστεύει πως αυτό είναι το κλειδί, ειδικά αν δεν υπάρχει κανείς στο σπίτι που να μπορεί να βοηθήσει.

Αλλά η επιστήμη δεν είναι μόνο σκληρή δουλειά και εξετάσεις. Και δεν χρειάζεται να είσαι ηθοποιός του Χόλιγουντ για να κερδίσεις βραβεία. Τον προηγούμενο Οκτώβριο, η Linda κέρδισα ένα από τα τέσσερα βραβεία για τα poster στο 12th IACIS International Conference on Surface and Colloid Science που πραγματοποιήθηκε στο Πεκίνο. “Όντας ακόμη στο δεύτερο έτος του διδακτορικού μου, βρήκα πολύ ευχάριστη και καθησυχαστική την εκτίμηση και την αναγνώριση της δουλειάς μου. Μου δίνει μια πραγματική ώθηση για να δουλέψω ακόμη σκληρότερα και να κάνω περισσότερες ανακαλύψεις.”

Αλλά η Linda παραδέχεται ότι η εικόνα της επιστήμης θα μπορούσε να βελτιωθεί. “Μερικές φορές οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η επιστήμη είναι βαρετή σκληρή δουλειά. Φαίνεται επίσης να έχει αποκρουστική εικόνα. Δεν ισχυρίζομαι ότι δεν είναι σκληρή δουλειά, φυσικά και εργαζόμαστε σκληρά. Αλλά η επιστήμη, ειδικά η χημεία, μπορεί να είναι πολύ διασκεδαστική και είναι προσιτή στον καθέναν. Τα πάντα εξαρτώνται από το πώς αυτή προσεγγίζεται. Οι δάσκαλοι, φυσικά, παίζουν κύριο ρόλο σε αυτό. Για παράδειγμα, οι τρεις μικρές μου αδελφές νομίζουν ότι η επιστήμη είναι πολύ δύσκολη, μόνο αριθμοί, τύποι και εξισώσεις, γιατί έτσι τους τα μαθαίνουν στο σχολείο. Αλλά όταν τους λέω ότι η χημεία είναι παντού γύρω μας, από τα ρούχα τους, τα είδη προσωπικής υγιεινής και τα φάρμακα ως τα αγαπημένα τους φαγητά, εκπλήσσονται. Με ρωτάνε γιατί δεν τους τα λένε αυτά στο σχολείο. Αν και οι εφαρμογές της επιστήμης είναι προφανείς στους καθηγητές, δεν είναι πάντα τόσο ξεκάθαρες στους μαθητές.”

“Όταν συστήνομαι στους ανθρώπους, τους λέω ότι κάνω διδακτορικό στη χημεία. Οι άνθρωποι σπάνια ρωτούν τι ερευνώ, επειδή νομίζουν ότι δεν θα καταλάβουν. Αλλά όταν τους λέω ότι η έρευνά μου είναι όλη γύρω από την οδοντόκρεμα, χαμογελούν ή ακόμη και γελούν, επειδή αυτό που ερευνώ είναι απλό, εφαρμοσμένο και γνωρίζουν τι είναι!”

Πολλοί επιστήμονες είναι πολύ επικοινωνιακοί και η Linda δεν αποτελεί εξαίρεση. Καθώς σπούδαζε για το πτυχίο της στη Γαλλία, δούλευε για την UIC, μια γαλλική ένωση χημικών βιομηχανιών. Η Linda επισκέπτονταν σχολεία με κάποιον από τη χημική βιομηχανία για να δώσουν ομιλίες γενικά για τη χημεία και για τις εφαρμογές της. Τώρα στο Μπρίστολ η Linda είναι μια ενεργή πρέσβειρα της επιστήμης και της μηχανικής, σε ένα δίκτυο που υποστηρίζεται από το SETNET.

Αυτό το δίκτυο συνδέει σχολεία και μαθητές με οργανισμούς που εμπλέκονται στην επιστήμη, στην τεχνολογία, στη μηχανική και στα μαθηματικά (STEM), και εξασφαλίζει στους μαθητές σχετικές και ενδιαφέρουσες δραστηριότητες. Οι πρεσβευτές προέρχονται από διάφορες περιοχές του STEM από όλο το Ηνωμένο Βασίλειο, περιλαμβάνοντας εργοδότες, τεχνικούς εργαστηρίων, πανεπιστημιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές. Μοιράζονται τον ενθουσιασμό τους και το πάθος τους για τα θέματά τους, υποστηρίζοντας σχολικές δραστηριότητες και ελπίζοντας να εμπνεύσουν παιδιά από την πρωτοβάθμια και την δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Τα οφέλη του δικτύου είναι διάφορα, παρέχοντας επιπλέον υποστήριξη στους εκπαιδευτικούς, επιτρέποντάς τους να αναπτύξουν ποικίλες μεθόδους διδασκαλίας και μάθησης και αναβαθμίζοντας τις γνώσεις τους για τη σύγχρονη επιστήμη και την τεχνολογία, καθώς και για την ερευνητική μέθοδο. Στους μαθητές, οι πρεσβευτές φέρνουν μια διαφορετική προσέγγιση και προοπτική, συνήθως πιο προσβάσιμη και ενδιαφέρουσα, καθώς και προκλητική.

“Διασκεδάζω πάρα πολύ δουλεύοντας σαν πρέσβειρα της επιστήμης και της μηχανικής. Μαθαίνω και αναπτύσσω ικανότητες επικοινωνίας αλλά πάνω απ’ όλα νιώθω ωραία, μεταβιβάζοντας τις γνώσεις μου, βοηθώντας τους μαθητές να ανακαλύψουν καινούρια πράγματα, μοιραζόμενη τα ενδιαφέροντά μου με αυτούς και παρακολουθώντας τους να απολαμβάνουν την όλη εμπειρία. Οι μαθητές μπορούν να συσχετίσουν την επιστήμη με την καθημερινή τους ζωή και κινητοποιούνται και ενθουσιάζονται για να μάθουν περισσότερα και ευτυχώς τους έχω εμπνεύσει να κάνουν καριέρα στην επιστήμη.”

Λοιπόν, τι ακολουθεί στο μέλλον για τη Linda; Θα ήθελε να ανακαλύψει κι άλλα και να δημοσιεύσει την εργασία της. Αλλά, ακόμη σημαντικότερο, θα ήθελε να ταξιδεύει, κάτι που δεν είναι δύσκολο για έναν πανεπιστημιακό. “Ίσως στην Αυστραλία. Επιθυμώ πολύ να ανακαλύπτω άλλες κουλτούρες και επίσης ενδιαφέρομαι να μαθαίνω για άλλα πεδία, όπως η βιοχημεία. Στο μεταξύ, θα συνεχίσω να δουλεύω με σχολεία και ίσως θα αναπτύξω κάποιους συνδέσμους ανάμεσα σε Βρετανικά και Γαλλικά σχολεία και επιστήμονες.”

Download

Download this article as a PDF