Επιστήμονες στη δουλειά – Scientists@work Teach article

Μετάφραση Βαγγέλης Κολτσάκης (Vangelis Koltsakis). Το να διδάσκετε επιστήμη στην τάξη είναι ωραίο, αλλά δεν θα ήταν θαυμάσιο να αφήσετε τους μαθητές σας να μάθουν μόνοι…

Με τον τρόπο που η επιστήμη διδάσκεται στο σχολείο, συχνά περιοριζόμαστε σε θεωρητικές εξηγήσεις. Ωστόσο, πειράματα, ανακαλύψεις και έλεγχος νέων μεθόδων αποτελούν ένα κύριο κομμάτι της επιστημονικής πρακτικής. Αλλά ποιο σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης διαθέτει πλήρως εξοπλισμένο εργαστήριο, με σύγχρονα υλικά, εργαλεία και συμβουλευτική από ειδικούς; Η λύση μπορεί να φαίνεται προφανής, αλλά είναι μοναδική στην Ευρώπη: πάρτε μια ομάδα από νεαρούς και τον δάσκαλό τους να δουλέψουν σε ένα επαγγελματικό εργαστήριο, όπου επιστήμονες θα τους ενσωματώσουν στο ημερήσιο πρόγραμμα δουλειάς τους και θα τους εμπλέξουν στην έρευνά τους! Αυτή είναι η συνταγή του scientists@work.

Το πρόγραμμα στοχεύει σε μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (ηλικίας 14 και άνω) και στους εκπαιδευτικούς τους. Δίνεται έμφαση στην πρακτική εξάσκηση, στην επαφή με επαγγελματίες επιστήμονες, στην εμπλοκή με την έρευνα και σε μακρόχρονη αλληλεπίδραση.

Το πρότζεκτ

Διαλέξτε το δικό σας πρότζεκτ

Μια ομάδα αποτελούμενη από μέχρι και 15 μαθητές και το δάσκαλό τους έρχεται σε ένα ερευνητικό εργαστήριο για μια μέρα. Η επίσκεψη μπορεί να πραγματοποιηθεί σε ένα ινστιτούτο ερευνών, σε μια εταιρεία ή σε ένα πανεπιστημιακό ή κολεγιακό εργαστήριο της περιοχής Φλάντερς (Βέλγιο). Μπορεί να γίνει επιλογή από τη λίστα των συμμετεχόντων πρότζεκτς που υπάρχει στο δικτυακό τόπο^w1 του scientists@work. Όλα αυτά τα πρότζεκτς έχουν προταθεί από τους ίδιους τους επιστήμονες, που καλούν τους μαθητές για να ζήσουν την εμπειρία μιας μέρας στο εργαστήριο και για να πειραματιστούν μαζί τους. Αυτό προσφέρει στους μαθητές μια πολύ καλή εικόνα της έρευνας που πραγματοποιούν καθημερινά οι επιστήμονες.

Το Σεπτέμβριο του 2006, οι μαθητές μπορούσαν να επιλέξουν ανάμεσα σε 68 διαφορετικά πρότζεκτς. Μερικά παραδείγματα:

• Έρευνα στη λεπτίνη, μια ορμόνη που ρυθμίζει το σωματικό βάρος
• Πόσο ασφαλές είναι το νερό μας?
• Αναζήτηση γενετικών ατελειών σε άτομα με διανοητική καθυστέρηση
• Νανοσώματα: τόσο μικρά που δεν φαίνονται, αλλά με τεράστια επίδραση στην ιατρική επιστήμη
• Μελέτη της αύξησης της παραγωγής σε γενετικά μεταλλαγμένα φυτά
• Ρύπανση και υγεία: πρόκειται καθένας μας να αναπτύξει καρκίνο?
• Το αίμα μας: ένας πλούτος πληροφοριών
• Παρέμβαση RNA σε Caenorhabditiselegans: πως μπορεί να καθοριστεί η λειτουργία ενός γονιδίου?
• Γονιδιακή ανάλυση με χρήση PCR
• Γενετική Zebrafish: ψάχνοντας για νέες θεραπείες του καρκίνου
• Τι μπορούμε να μάθουμε από τον εγκέφαλο της μύγας; Κάτι για το δικό μας εγκέφαλο?

Η ποικιλία των θεμάτων δίνει σε κάθε ομάδα την ευκαιρία να διαλέξει ένα πρότζεκτ που την ενδιαφέρει πραγματικά. Κάποια από τα πρότζεκτς εισάγουν τους μαθητές στις σύγχρονες τεχνολογίες, όπως γονιδιακή θεραπεία, παρέμβαση RNA και νανοσώματα.

Τα πρότζεκτς κατανέμονται σε διαφορετικές συμμετέχουσες ομάδες.

Μια μέρα στο εργαστήριο

Ενθουσιώδεις επιστήμονες δείχνουν τα κόλπα της δουλειάς τους σε μαθητές 14 ως 18 ετών και τους καθοδηγούν στα πρώτα τους βήματα στην επιστημονική έρευνα. Πραγματοποιούν μαζί πειράματα που οι επιστήμονες τα πραγματοποιούν στην καθημερινή τους εργασία. Αυτά τα πειράματα διαφέρουν από πρότζεκτ σε πρότζεκτ, ανάλογα με το θέμα. Μερικές τεχνικές εμφανίζονται σε αρκετά πρότζεκτς – τεχνικές όπως: PRC, ELISA, ηλεκτροφόρηση DNA και άλλα παρόμοια. Οι επιστήμονες-καθοδηγητές λένε στους νεαρούς σχετικά με τι ασχολείται το εργαστήριό τους και ειδικά για τις προσωπικές τους έρευνες. Συνήθως, ακολουθεί μια ξενάγηση.

Μια γραπτή έκθεση

Αργότερα, οι μαθητές πρέπει να υποβάλουν στους οργανωτές του scientists@work μια έκθεση σχετικά με την εργαστηριακή δουλειά τους στο VIB. Σε αυτήν την τελική έκθεση όλης της ομάδας, οι μαθητές πρέπει να εντάξουν την εργασία τους σε ένα κοινωνικό πλαίσιο και στο πλαίσιο τη προϋπάρχουσας έρευνας στο πεδίο καθώς και αυτής που διεξάγεται.

Οι νεαροί συχνά εργάζονται μερικές εβδομάδες για την τελική τους έκθεση. Μερικές φορές ξαναέρχονται σε επαφή με τους επιστήμονες με τους οποίους συνεργάστηκαν, για να συλλέξουν περισσότερες πληροφορίες. Ψάχνουν επίσης στο Διαδίκτυο για παραδείγματα ή για οδούς για περαιτέρω έρευνα. Επίσης τους ενθαρρύνουμε να έρθουν σε επαφές με ξένους επιστήμονες που διεξάγουν παρόμοιες έρευνες. Ο δικτυακός τόπος^w1 του scientists@work παρουσιάζει σύντομα βιογραφικά επιστημόνων που διατίθενται να δώσουν στους μαθητές πληροφορίες για διάφορα ερευνητικά θέματα. Όταν η έκθεση υποβληθεί στο VIB, οι ομάδες αυτόματα συμμετέχουν σε διαγωνισμό.

Το τελικό γεγονός

Μια επιτροπή επιλέγει τις 10 καλύτερες εκθέσεις. Όλα τα μέλη της επιτροπής έχουν επιστημονικό υπόβαθρο και εμπλέκονται ενεργά στην επιστήμη και στην εκπαίδευση για τις επιστήμες, είτε ως εκπαιδευτικοί, είτε ως επιστήμονες είτε ως ειδικοί σε θέματα επιστημών. Αυτοί κρίνουν τις εκθέσεις, με επιστημονική ακρίβεια και διαύγεια. Επίσης, δίνουν προσοχή στην προσπάθεια που έγινε στην τάξη: είναι αυτή μια έκθεση με λόγια των μαθητών ή αντέγραψαν τις πληροφορίες από κάποια άλλη πηγή?

Οι 10 ομάδες που προκρίνονται, παρουσιάζουν τις εργασίες τους στο εντυπωσιακό Aula του Ghent University. Οι επιστήμονες που καθοδηγούσαν τους μαθητές, παρουσιάζουν τις ομάδες τους στο κοινό. Κάθε ομάδα παρουσιάζει στον εκθεσιακό χώρο ένα πόστερ σχετικά με το πρότζεκ της. Επίσης, έχει επτά λεπτά για να παρουσιάσει το πρότζεκ της με μια σύντομη παρουσίαση σε  PowerPoint και στο τέλος απαντά σε ερωτήσεις της επιτροπής. Αυτή η επιτροπή των ειδικών επιλέγει τρεις νικήτριες ομάδες από τις 10 του τελικού.

Βραβεία

Όλοι οι συμμετέχοντες παίρνουν ως αναμνηστικό ένα χρήσιμο σακίδιο. Επίσης, οι τρεις νικήτριες ομάδες, παίρνουν θαυμάσια βραβεία: το πρώτο βραβείο είναι ένα πενθήμερο ταξίδι στην Ιρλανδία, το δεύτερο βραβείο είναι ένα διήμερο ταξίδι στην περιοχή Ardennes του Βελγίου και το τρίτο βραβείο είναι ένα κουπόνι για βιβλία ή για CD. Όλα τα ταξίδια περιλαμβάνουν μια επίσκεψη σε μια εταιρεία βιοτεχνολογίας ή σε ένα ινστιτούτο ερευνών.

Το μυστικό της επιτυχίας

Η επιτυχία της πρωτοβουλίας έγκειται στο συνδυασμό των δυο κύριων συστατικών: την πρακτική εμπειρία στο εργαστήριο και τον διαγωνισμό. Ο διαγωνισμός κινητοποιεί τους νεαρούς για να συμμετάσχουν και να κάνουν ότι καλύτερο μπορούν. Για πολλούς μαθητές, αυτό το πρόσθετο κίνητρο είναι ότι χρειάζεται για να εμπλακούν, ενώ η ευκαιρία για να χρησιμοποιήσουν εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας προξενεί μια αρχική γοητεία σε άλλους.

Μετά την εμπειρία στο εργαστήριο, οι μαθητές συζητούν για τα πειράματα και τις ιδέες τους μεταξύ τους, με τον εκπαιδευτικό και με τον επιβλέποντα επιστήμονα, επιχειρώντας (χωρίς απαραίτητα να το κατορθώνουν) επιστημονική ανάλυση. Αυτό αποδεικνύεται ότι είναι μια πολύ ισχυρή εμπειρία για υποκίνηση, που κεντρίζει το ενδιαφέρον των νέων ανθρώπων για την επιςτήμη με έναν τρόπο που είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί σε μια τυπική διδασκαλία στην τάξη.

Το Scientists@work δεν αποτελεί μόνο μια διδακτική εμπειρία για τους νεαρούς, αλλά επίσης έναν εξαιρετικό τρόπο για να γεμίσουν με ενθουσιασμό οι εκπαιδευτικοί και οι επιβλέποντες επιστήμονες. Οι εκπαιδευτικοί το βλέπουν σαν έναν ιδανικό τρόπο για να παρακολουθήσουν ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα (μια ευκαιρία που δεν τους παρέχεται συχνά). Και οι επιστήμονες εντυπωσιάζονται από το ενδιαφέρον και την κινητοποίηση των ομάδων που τους επισκέπτονται.

Scientists@work = περισσότεροι επιστήμονες?

Στα δεκατέσσερά σου χρόνια, ίσως έχεις κάποια προτίμηση για κάποια κατεύθυνση σπουδών: επιστήμες, τεχνολογία, γλώσσες κλπ. Αλλά το αν πραγματικά επιλέξεις ένα επιστημονικό θέμα (βιολογίας) για να σπουδάσεις στο πανεπιστήμιο έιναι κάτι που θα φανεί στο μέλλον. Για έναν αριθμό μαθητών, η συμμετοχή στο Scientists@work ήταν το ερέθισμα για να επιλέξουν να σπουδάσουν βιολογία ή βιομηχανική. Η πλειοψηφία των συμμετασχόντων στο Scientists@work πιθανώς θα σπουδάσει κάτι διαφορετικό. Ακόμη κι έτσι, έχουν την εμπειρία του τι σημαίνει «να κάνεις επιστημονική έρευνα». Και αυτό είναι επίσης σημαντικό, γιατί μας βοηθά να γίνουμε πληροφορημένοι πολίτες, που αναγνωρίζουν την αξία της επιστημονικής έρευνας για την κοινωνία. Ακόμη και σήμερα, η έρευνα πολύ συχνά αυτοπεριορίζεται σε ψηλούς αδιαφανείς τοίχους και σε ελπιδοφόρα άρθρα στα νέα. Κατανοώντας το πως λειτουργούν τα κύτταρα και τα όργανα και το πως προκαλούνται οι ασθένειες και το πως αυτές μπορούν να θεραπευθούν, βοηθά τους νεαρούς να δουν τις επιστήμες της ζωής με τη σωστή προοπτική. Συγχρόνως, εμπλεκόμενοι με αυτά τα πράγματα για μια μέρα, οι μαθητές παρατηρούν επίσης ότι ο δρόμος του επιστήμονα δεν είναι πάντα στρωμένος με ροδοπέταλα.

Download

Download this article as a PDF