Τι πραγματικά νομίζουν (και ξέρουν) οι Ευρωπαίοι σχετικά με την επιστήμη και την τεχνολογία Inspire article

Μετάφραση Πιερράτος Θεόδωρος (Theodoros Pierratos). Πόσα πραγματικά γνωρίζουν οι Ευρωπαίοι για την επιστήμη και την τεχνολογία; Τι νομίζουν σχετικά με αυτές;…

Είναι εύκολο να δούμε ότι η επιστήμη και η τεχνολογία εξελίσσονται πιο γρήγορα από πότε – επισκεφθείτε ένα μεγάλο κατάστημα ηλεκτρονικών ειδών, δείτε το σπίτι σας με το Google Earthw1, δοκιμάστε ένα από τα ομιλούντα συστήματα πλοήγησης που σε κάνουν να νομίζεις ότι μπορείς να οδηγήσεις με κλειστά τα μάτια (μην το δοκιμάσετε). Υπό το φως αυτών των εξελίξεων, ίσως σκεφθείτε ότι η γνώση των ανθρώπων για την επιστήμη και την τεχνολογία – και το ενδιαφέρον τους για αυτές- θα συμβαδίζουν. Δυστυχώς δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Τα τελευταία χρόνια, το ενδιαφέρον των Ευρωπαίων για την επιστήμη και την τεχνολογία έχει μειωθεί – μια εικόνα που προκύπτει από μια σειρά μεγάλων ερευνών, των Ευρωβαρομέτρωνw2. Τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών θα ενδιαφέρουν σίγουρα τους καθηγητές οι οποίοι είναι ίσως η μεγαλύτερη ελπίδα μας για να αλλάξει η κατάσταση. Ολόκληρες οι έρευνες και προσεκτικές αναλύσεις των αποτελεσμάτων τους μπορούν να βρεθούν στο διαδίκτυοw2. Το άρθρο αυτό παρουσιάζει μερικά σημαντικά σημεία.

Για περισσότερο από μια δεκαετία, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει πραγματοποιήσει έρευνες, οι οποίες αποκαλούνται Ευρωβαρόμετρα, για να καταγράψει την κοινή γνώμη και γνώση για μια ποικιλία θεμάτων στα κράτη μέλη της. Ένας λόγος είναι να βρεθεί κοινός τόπος ώστε η ΕΕ να σχεδιάσει πολιτικές για χώρες με διαφορετικές κουλτούρες. Ένας άλλος είναι να αξιολογήσει τα αποτελέσματα παλαιότερων ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Τα αποτελέσματα επίσης χρησιμοποιούνται για να αποφασισθεί ποιο είδος προγραμμάτων – στην εκπαίδευση και άλλες περιοχές- θα υποστηριχθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο μέλλον. Δύο ιδιαίτερα Ευρωβαρόμετρα που πραγματοποιήθηκαν στις αρχές του 2005 θα πρέπει να έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους καθηγητές: ‘Ευρωπαίοι, Επιστήμη και Τεχνολογία’ και ‘Κοινωνικές αξίες, επιστήμη και τεχνολογία’. Αυτό το άρθρο εστιάζει στο πρώτο.

Ο στόχος του Ευρωβαρομέτρου ‘Ευρωπαίοι, Επιστήμη και Τεχνολογία’ ήταν να προσδιορίσει:

  • Το ενδιαφέρον των Ευρωπαίων πολιτών και το επίπεδο ενημέρωσης
  • Την εικόνα και τις γνώσεις τους για την επιστήμη και την τεχνολογία
  • Τις στάσεις τους απέναντι στην επιστήμη και την τεχνολογία
  • Τις ιδέες τους σχετικά με τις ευθύνες των επιστημόνων και αυτών που σχεδιάζουν πολιτικές
  • Την αντίληψη τους για την επιστημονική έρευνα στην Ευρώπη σε σύγκριση με άλλα μέρη του κόσμου.

Η ανάλυση καταγράφει τις τάσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη ως σύνολο, και στη συνέχεια διαχωρίζει τις απαντήσεις ώστε να αναδείξει μερικές εντυπωσιακές διαφορές μεταξύ κρατών, φύλων και άλλων χαρακτηριστικών ομάδων. Τα αποτελέσματα συγκρίνονται με παλαιότερες έρευνες προκειμένου να φανεί πώς εξελίσσονται οι απόψεις των Ευρωπαίων για αυτά τα θέματα. Παρακάτω παρουσιάζονται μερικές από τις ερωτήσεις και μια σύντομη ανάλυση των αποτελεσμάτων.

Ερώτηση: “Ας μιλήσουμε για εκείνα τα θέματα των ειδήσεων που σας ενδιαφέρουν. Για κάθε θέμα που διαβάζω παρακαλώ πείτε μου αν σας ενδιαφέρει πολύ, λίγο ή καθόλου.”
 

Θέματα Με ενδιαφέρει πολύ Με ενδιαφέρει λίγο Δεν με ενδιαφέρει καθόλου
2005 1992 Διαφ. 2005 1992 Διαφ. 2005 1992 Διαφ.
Ρύπανση του περιβάλλοντος 38% 56% -18 49% 38% +11 12% 6% +6
Νέες ιατρικές ανακαλύψεις 33% 45% -12 50% 44% +6 16% 10% +6
Νέες εφευρέσεις και τεχνολογίες 30% 35% -5 48% 47% +1 21% 18% +3
Νέες επιστημονικές ανακαλύψεις 30% 38% -8 48% 45% +3 20% 16% +4
Αθλητικές ειδήσεις 26% 29% -3 42% 38% +4 32% 33% -1
Πολιτική 22% 28% -6 49% 52% -3 29% 20% +9

Αυτά είναι τα αποτελέσματα για το σύνολο της Ευρώπης (ρωτήθηκαν 1000 άνθρωποι σε κάθε μια από τις 25 χώρες μέλη/υποψήφιες της ΕΕ). Στο σύνολο υπάρχει μια αξιοσημείωτη πτώση των ανθρώπων που δηλώνουν ότι ‘‘ενδιαφέρονται πολύ’’ στα επιστημονικά θέματα ανάμεσα στα 1992 και 2005. Επιπλέον, υπάρχουν ενδιαφέρουσες διαφορές μεταξύ διαφορετικών χωρών. Σε μια προσπάθεια να εξακριβωθούν οι αιτίες αυτών των τάσεων, οι ερευνητές συνέθεσαν τα πρώτα τέσσερα θέματα σε μια γενική κατηγορία (‘νέες εφευρέσεις και τεχνολογίες’) για να πραγματοποιήσουν μια ανάλυση από χώρα σε χώρα. Οι Κύπριοι έδειξαν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον: 54% δήλωσαν ‘‘μεγάλο ενδιαφέρον’’, πολύ πάνω από τον μέσο Ευρωπαίο. Στο άλλο άκρο, μόνο 14% των Λιθουανών δήλωσαν ‘‘μεγάλο ενδιαφέρον’’, το 15% των Ρουμάνων, 16% των Ιταλών, 17% των Βούλγαρων, και 18% των Πορτογάλων.

Διαχωρίζοντας τις απαντήσεις σε διαφορετικές ομάδες, αναδεικνύονται μερικές άλλες ενδιαφέρουσες τάσεις:
 

“Ενδιαφέρονται πολύ” για τις νέες εφευρέσεις και τεχνολογίες
Άνδρες
Γυναίκες
40%
21%
Ηλικίες 15-24
Ηλικίες 55+
38%
24%
Ολοκλήρωσαν την εκπαίδευσή τους μετά την ηλικία των 20 ετών
Ολοκλήρωσαν την εκπαίδευσή τους μέχρι την ηλικία των 15 ετών
41%
19%

Αυτοί που δήλωσαν ότι ενδιαφέρονται πολύ ή μέτρια ερωτήθηκαν να κατατάξουν τα θέματα που τους ενδιαφέρουν περισσότερο. Απάντησαν:
 

Ιατρική 61%
Το περιβάλλον 47%
Ανθρωπιστικές επιστήμες (ιστορία, λογοτεχνία, θεολογία, κτλ.) 30%
Το διαδίκτυο 29%
Οικονομικές και κοινωνικές επιστήμες 24%
Αστρονομία και Διάστημα 23%
Γενετική 23%
Νανοτεχνολογίες 8%

Υπάρχουν επίσης μερικές διαφορές που εκπλήσσουν στο πώς διάφορες ομάδες κατατάσσουν αυτά τα θέματα. Για την ιατρική, για παράδειγμα, τα αποτελέσματα είναι:
 

Άνθρωποι που κατατάσσουν την ιατρική ως ένα θέμα για το οποίο ενδιαφέρονται περισσότερο
Άνδρες
Γυναίκες
50%
73%
Ηλικίες 15-24
Ηλικίες 55+
40%
73%
Ολοκλήρωσαν την εκπαίδευσή τους μέχρι την ηλικία των 15 ετών
Ολοκλήρωσαν την εκπαίδευσή τους μετά την ηλικία των 20 ετών
Ακόμη μελετούν
73%
61%
38%

3951 άνθρωποι οι οποίοι ‘‘δεν ενδιαφέρονται καθόλου’’ για τις νέες εφευρέσεις ή τεχνολογίες ή τις νέες επιστημονικές ανακαλύψεις, ρωτήθηκαν γιατί. Οι πιο συνηθισμένες απαντήσεις είναι:
 

“Δεν τις καταλαβαίνω” 32%
“Δεν με ενδιαφέρουν” 31%
“Δεν τις χρειάζομαι”Γιατί οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν; Οι ερευνητές τους ρώτησαν, ‘‘Αισθάνεστε πολύ καλά πληροφορημένος, λίγο πληροφορημένος ή ελάχιστα πληροφορημένος σχετικά με αυτά τα θέματα στις ειδήσεις;’’ Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται παρακάτω:

Γιατί οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν; Οι ερευνητές τους ρώτησαν, ‘‘Αισθάνεστε πολύ καλά πληροφορημένος, λίγο πληροφορημένος ή ελάχιστα πληροφορημένος σχετικά με αυτά τα θέματα στις ειδήσεις;’’ Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται παρακάτω:
 

Θέματα

Πολύ καλά πληροφορημένος

Λίγο πληροφορημένος

Ελάχιστα πληροφορημένος

2005 1992 Διαφ. 2005 1992 Διαφ. 2005 1992 Διαφ.

Ρύπανση του περιβάλλοντος

15% 25% -10 61% 60% +1 23% 18% +9

Νέες ιατρικές ανακαλύψεις

11% 12% -1 59% 59% 0 28% 18% 0

Νέες εφευρέσεις και τεχνολογίες

11% 9% +2 53% 53% 0 35% 36% -1

Νέες επιστημονικές ανακαλύψεις

10% 9% +1 51% 51% 0 37% 37% 0

Αθλητικές ειδήσεις

28% 26% +2 41% 40% 0 29% 32% -3

Πολιτική

20% 20% 0 55% 60% -5 24% 19% +5

Οι ερευνητές ρώτησαν στη συνέχεια από πού ο κόσμος ενημερώνεται για την επιστήμη. Τα αποτελέσματα είναι τα ακόλουθα:
 

Πόσο συχνά …

Συχνά

Περιστασιακά

Σπάνια

Ποτέ

Διαβάζετε επιστημονικά άρθρα στις εφημερίδες, περιοδικά ή στο διαδίκτυο?

19% 40% 20% 20%

Μιλάτε με τους φίλους σας σχετικά με την επιστήμη και την τεχνολογία?

10% 37% 26% 27%

Συμμετέχετε σε δημόσιες συναντήσεις ή συζητήσεις σχετικά με την επιστήμη και την τεχνολογία?

2% 8% 19% 71%

Προσυπογράφετε σε διαμαρτυρίες ή συμμετέχετε σε δρώμενα σχετικά με την πυρηνική ενέργεια, τη βιοτεχνολογία ή το περιβάλλον?

2% 11% 14% 73%

Οι άνθρωποι ρωτήθηκαν σχετικά με τα ιδρύματα που επισκέφθηκαν:
 

Ποια από τα παρακάτω έχετε επισκεφθεί τους τελευταίους 12 μήνες?

Δημόσια βιβλιοθήκη 34%
Ζωολογικό κήπο ή ενυδρείο 27%
Μουσείο τέχνης 23%
Επιστημονικό μουσείο, τεχνολογικό μουσείο ή επιστημονικό κέντρο 16%
Επιστημονική έκθεση ή εκδηλώσεις εβδομάδας για την επιστήμη 8%

Είναι ενδιαφέρον ότι στη Σουηδία ένα πολύ υψηλότερο ποσοστό του πληθυσμού επισκέπτεται επιστημονικά κέντρα ή μουσεία επιστήμης και τεχνολογίας: 36% των ανθρώπων που συμμετείχαν στην έρευνα πραγματοποίησαν μια τέτοια επίσκεψη τον τελευταίο χρόνο. Σε ολόκληρη την Ευρώπη, υπάρχει μια ισχυρή συσχέτιση ανάμεσα στο επίπεδο εκπαίδευσης ενός ατόμου και σε τέτοιες επισκέψεις: 25% αυτών που ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους μετά την ηλικία των 20 ετών έχουν επισκεφθεί ένα από αυτά τα μέρη, σε σχέση με μόλις το 7% των ανθρώπων που ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους μέχρι την ηλικία των 15 ετών.

Ένα άλλο μέρος της έρευνας αφορά στις γνώσεις των ανθρώπων για επιστημονικά ζητήματα. Διατυπώθηκαν δεκατρείς προτάσεις και ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να προσδιορίσουν αν είναι σωστές ή λανθασμένες. Ο παρακάτω πίνακας αναπαριστά τα συνολικά αποτελέσματα.
 

Προτάσεις

Σωστό

Λάθος

Δεν γνωρίζω

1. Ο Ήλιος περιστρέφεται γύρω από τη Γη. 29% 66% 4%
2. Το κέντρο της Γης είναι πολύ θερμό. 86% 7% 7%
3. Το οξυγόνο που αναπνέουμε προέρχεται από τα φυτά. 82% 14% 4%
4. Το ραδιενεργό γάλα μπορεί να γίνει ασφαλές αν το βράσουμε. 10% 75% 15%
5. Τα ηλεκτρόνια είναι μικρότερα από τα άτομα. 46% 29% 25%
6. Οι ήπειροι πάνω στις οποίες ζούμε κινούνται εδώ και εκατομμύρια χρόνια και θα συνεχίσουν να κινούνται και στο μέλλον. 87% 6% 8%
7. Τα γονίδια της μητέρας αποφασίζουν αν το μωρό γεννηθεί αγόρι ή κορίτσι. 20% 64% 16%
8. Οι πρώτοι άνθρωποι έζησαν την ίδια εποχή με τους δεινόσαυρους. 23% 66% 11%
9. Τα αντιβιοτικά σκοτώνουν τόσο τους ιούς όσο και τα βακτήρια. 43% 46% 11%
10. Τα λέιζερ λειτουργούν εστιάζοντας ηχητικά κύματα. 26% 47% 28%
11. Όλη η ραδιενέργεια είναι ανθρώπινο κατασκεύασμα. 27% 59% 14%
12. Οι άνθρωποι, όπως τους γνωρίζουμε σήμερα, αναπτύχθηκαν από παλαιότερα είδη ζώων. 70% 20% 10%
13. Η Γη χρειάζεται έναν μήνα για να περιστραφεί γύρω από τον Ήλιο. 17% 66% 16%

Από τις 25 χώρες που εξετάστηκαν, η Σουηδία είχε το μεγαλύτερο ποσοστό σωστών απαντήσεων (79%) και η Κύπρος το χαμηλότερο (49%). Σε αρκετές χώρες το ποσοστό των σωστών απαντήσεων αυξήθηκε σε σχέση με τις ίδιες ερωτήσεις που διατυπώθηκαν το 1992: Βέλγιο (13%), Γερμανία (10%), Ιρλανδία (10%), Λουξεμβούργο (17%) και Ολλανδία (11%). Υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στις απαντήσεις από διάφορες ομάδες:
 

Ομάδα Μέσος όρος σωστών απαντήσεων
Άνδρες
Γυναίκες
70%
62%
Ηλικίες 15-24
Ηλικίες 55+
70%
59%
Ολοκλήρωσαν την εκπαίδευσή τους μέχρι την ηλικία των 15 ετών
Ολοκλήρωσαν την εκπαίδευσή τους μετά την ηλικία των 20 ετών
53%
76%
Εκτελούν θρησκευτικά καθήκοντα περισσότερες από μια φορά την εβδομάδα
Δεν εκτελούν θρησκευτικά καθήκοντα
54%
70%

Ένα μεγάλο μέρος αυτού του Ευρωβαρομέτρου εστιάζει στις στάσεις του κοινού προς την επιστήμη: θέματα εμπιστοσύνης και αισιοδοξίας ως προς την ικανότητα της επιστήμης να προάγει την κοινωνία και τον κόσμο. Στην ερώτηση, ‘‘Ανάμεσα στις παρακάτω κατηγορίες ανθρώπων και οργανισμών, ποιες τρεις είναι περισσότερο ικανές να σου εξηγήσουν την επίδραση των επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων στην κοινωνία;’’, οι συμμετέχοντες απάντησαν:
 

Επιστήμονες που εργάζονται σε κάποιο πανεπιστήμιο ή σε κρατικά εργαστήρια 52%
Δημοσιογράφοι της τηλεόρασης 32%
Επιστήμονες που εργάζονται σε βιομηχανικά εργαστήρια 28%
Δημοσιογράφοι εφημερίδων 25%
Γιατροί 23%
Ενώσεις προστασίας του περιβάλλοντος 21%
Καταναλωτικοί οργανισμοί 16%
Συγγραφείς και διανοούμενοι 10%
Η βιομηχανία 6%
Η κυβέρνηση 6%
Οι πολιτικοί 5%

Ζητήθηκε στη συνέχεια από τους συμμετέχοντες να απαντήσουν στην ακόλουθη πρόταση: ‘‘Μία μέρα, η επιστήμη θα είναι ικανή να δώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα του τρόπου που η φύση και το Σύμπαν λειτουργούν’’. Κατά μέσο όρο οι απαντήσεις των ερωτηθέντων σε ολόκληρη την Ευρώπη είναι οι εξής: 50% συμφωνούν, 26% διαφωνούν και οι υπόλοιποι ούτε συμφωνούν ούτε διαφωνούν (ή δεν γνωρίζουν). Εδώ όμως οι απαντήσεις από χώρα σε χώρα διαφέρουν εντελώς. Στην Μάλτα και την Ελλάδα, ποσοστό μεγαλύτερο από το 70% του πληθυσμού συμφωνεί, τη στιγμή που μόλις το 27% των Σουηδών συμφωνούν (54% διαφωνούν), και τα αποτελέσματα είναι σχεδόν τα ίδια και στις άλλες Βόρειες χώρες και την Ισλανδία.

Η συνολική αισιοδοξία σχετικά με τη δυναμική της επιστήμης επίσης μετρήθηκε, ζητώντας απαντήσεις στις ακόλουθες προτάσεις:
 

Πρόταση Συμφωνώ Διαφωνώ
Η επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος θα βοηθήσουν να καταπολεμηθούν ασθένειες όπως το AIDA, ο καρκίνος κτλ. 88% 4%
Η επιστήμη και η τεχνολογία κάνουν τη ζωή μας πιο υγιή, πιο εύκολη και πιο άνετη. 78% 6%
Χάρη στην επιστήμη και την τεχνολογία οι μελλοντικές γενιές θα έχουν περισσότερες ευκαιρίες. 77% 8%
Τα οφέλη από την επιστήμη είναι περισσότερα από οποιεσδήποτε βλαβερές συνέπειες μπορεί να έχει. 52% 14%
Η επιστήμη και η τεχνολογία θα βοηθήσουν να εξαλειφθούν η φτώχεια και η πείνα σε όλο τον κόσμο. 39% 37%
Χάρη στα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα, οι πόροι της Γης θα είναι ανεξάντλητοι. 23% 54%
Η επιστήμη και η τεχνολογία μπορούν να επιλύσουν κάθε πρόβλημα. 21% 58$

Οι υπόλοιποι συμμετέχοντες απάντησαν ότι ‘‘ούτε συμφωνούν ούτε διαφωνούν’’ ή ‘‘δεν γνωρίζουν’’. Κι εδώ επίσης υπάρχουν ενδιαφέρουσες διαφορές μεταξύ χωρών οι οποίες αξίζει να ερευνηθούν περαιτέρω.

Η έρευνα συνεχίστηκε ρωτώντας σχετικά με συγκεκριμένες τεχνολογίες και εφαρμογές. Ζητήθηκε η γνώμη των ανθρώπων στις ακόλουθες προτάσεις:
 

Πρόταση

Συμφωνώ

Διαφωνώ

Η επιστήμη και η τεχνολογία ευθύνονται για τα περισσότερα περιβαλλοντολογικά προβλήματα που έχουμε σήμερα. 57% 20%
Τα τρόφιμα που φτιάχνονται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς είναι επικίνδυνα. 54% 14%
Η επιστήμη και η τεχνολογία δεν μπορούν πραγματικά να παίξουν ρόλο στην βελτίωση του περιβάλλοντος. 28% 50%

Αυτές οι ερωτήσεις αναδεικνύουν μερικές από τις μεγαλύτερες διαφορές στάσεων στις χώρες της Ευρώπης. Οι Κύπριοι (88%) και οι Έλληνες (80%) ανησυχούν περισσότερο για τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, τη στιγμή που υπάρχει πολύ λιγότερο ενδιαφέρον στο Ηνωμένο Βασίλειο (33% συμφωνούν ενώ 23% διαφωνούν με τη δήλωση ότι είναι επικίνδυνα) και στην Ολλανδία (30% συμφωνούν και 39% διαφωνούν).

Η έρευνα περιλάμβανε μια μικρή ‘κάρτα αξιολόγησης’ της διδασκαλίας της επιστήμης σε όλη την Ευρώπη: ζητήθηκε από τους ερωτώμενους να απαντήσουν στην πρόταση, ‘‘Τα σχολικά μαθήματα των φυσικών επιστημών δεν είναι αρκετά ενδιαφέροντα’’. Αυτές είναι μερικές από τις απαντήσεις:
 

Χώρα Συμφωνώ Διαφωνώ
25 χώρες μέλη/συνδεδεμένες της ΕΕ 50% 15%
Τουρκία 66% 9%
Σουηδία 64% 6%
Σλοβενία 63% 10%
Αυστρία 61% 8%
Γαλλία 60% 10%
Πορτογαλία 60% 6%
Μάλτα 39% 21%
Γερμανία 36% 36%
Δημοκρατία της Τσεχίας 36% 11%
Κύπρος 29% 30%

Αυτό είναι μόνο ένα μικρό μέρος μιας εκτεταμένης έρευνας που φέρνει στην επιφάνεια ακόμη περισσότερα σχετικά με το επίπεδο των γνώσεων και τις αντιλήψεις του πληθυσμού της Ευρώπης για την επιστήμη. Τέτοιοι αριθμοί είναι καλό να υπάρχουν, αλλά το κύριο ερώτημα είναι τι σημαίνουν. Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι η πρόκληση που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι εθνικές κυβερνήσεις, υπουργοί και άλλοι, μιας και αυτοί καθορίζουν πολιτικές και αποφασίζουν τι είδους προγράμματα θα πρέπει να υποστηριχθούν για να βελτιώσουν τις αντιλήψεις και τις γνώσεις των ανθρώπων για την επιστήμη. Αυτοί οι αριθμοί μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να ενισχύσουν νέες ιδέες και πρωτοβουλίες, ειδικά κατά την αναζήτηση επιχορηγήσεων για την εκπαίδευση.


Web References

  • w1 – το Google Earth συνδιάζει δορυφορικές εικόνες, χάρτες και την ισχύ του Google για να βάζει τις γεωγραφικές πληροφορίες όλου του κόσμου στις άκρες των δακτύλων σας
  • w2 – ο δικτυακός τόπος των ερευνών του Ευρωβαρομέτρου

License

CC-BY-NC-ND

Download

Download this article as a PDF